1. MEWLANA XALIDÊ KURDÎ YÊ NEXŞEBENDÎ (1773 - 1826)



Mewlana Xalidê Kurdî yê Şarezorî murşidekî kamil, xwenasekî bêlef, xweşpeyvekî zanayê hazicewab,mirovekî kûrgerm, zatekî xwedanbereket, herweha bi bîr, bi hiş û aqildar,bi peyvzan, ciwanekî xwînşêrîn, pisporekî hunermend, tevdezanekî bîrewer, herweha helbestvanekî Lahûtî bûye. Herweha hîmdar û Şêxê duyemîn ê rêçika Nexşebendî jî bû. Gelek mirîd û peyrewên Mewlana li Kurdistanê, xasma li bajarê Şarezor û Silêmaniyê, herweha li Tirkiyê, li Îraq û Îranê hebûne. Ji ber hindê nasnavê Diyaudîn (Ruhniya dîn) û Qutb-ul ´Arifîn (Mezinê zaneyan) jê re rewa hatibûne dîtin. Lê zêdetir ew li Kurdistanê bi şahê Nexşebend tê binavkirin.



Mewlana Xalid di 1773-an (1193) de li gundê Qeredaxa grêdayê bi Cafê ve hatiye dinyayê û di 1826-an (1242) de, 16-ê Zilqe´ideyê şeva înê di navabera mexrib û ´eşayê de li şamê, li Taxa Salihiyeyê, ji nexweşîna Ta´ûnê çavên xwe ji jiyanê girtine.



Profesor qanatê kurdo, li ser Mewlana Xalid nivîsiye, ku: kamûran bedirxanê di pirtûka xwe ya bi navê "fêrbûna zimanê kurdî" de gotiye: Mewlana Xalid di Terîqeta Nexşebendî de şibha Xalidî daniye. Ji Kurdê Silêmaniyê ye. Di 1242-ên hicrî de li şamê miriye û li Çiyayê Çilyaran hatiye veşartin. Wî, dîwanek bi kurdî nivîsiye. Kamûran Bedirxan helbesteke wî di pirtûka xwe de daye çapkirin. Profesor Kurdo jî, wê helbesta Mewlan ku ji 41 malikan hatiye holê, di pirtûka xwe de çap kiriye.