1. ji bo ku trafîk bêproblem û bi lez biherike, sîstemek gelek serkeftî û pêwist e.

ji hebûna wan zêdetir pêwistî bi rêzgirtina ji bo wan jî heye. divê mirov li gorî qeydeyên van lembayan tev bigerin da ku ew bigihin armanca xwe.

di zarok tv'yê de stranek li ser vê meseleyê jî heye.

"lembaya sor raweste, lembaya zer baldar be, lembaya kesk derbas be" fîlan. (di vê navberê de li ser hev gotina van gotinan jî ne hêsan e ha. mîna zûgotinokekî ye. lê keçikek biçûk gelek serkeftî dibêje vê stranê)



niha ez ê agahiyek bidim we ku bejna we pê dirêj bibe; dema lembaya zer bi tenê vêxistî be; wateya wê ew e ku wê piştî wê lembaya sor vêkeve. lê ger lembaya zer û sor bi hev re vêxistî bin, wê demê wê piştî 1-2 saniyeyan ya kesk vêkeve. carina li gorî vê qaydeyê mirov leza xwe kêm an jî zêde dike. loma girîng e. (bnr: tiştên ku dema mirov hîn bibe bejin lê dirêj dibe)



ev sîstema cara ewil li londrayê, di sala 1868an de hatiye bikaranîn û îcatkirin. tabî wê demê lemba ne yên elektrîkî bûn lê belê lembayên neftê bûn. ji aliyê polîsek ve dihat kontrolkirin. lê piştî bi qasê mehekê, lemba diteqe û ew polîs birîndar dibe an jî li gorî hinek çavkaniyan dimire.

lembaya mîna îroyîn ya elektrîkî û otomatîk, cara ewil li amerîkayê di salên 1890î de hatiye bikaranîn. li tirkiyê jî cara ewil di sala 1929an de li stenbolê hatiye avakirin.



mixabin gelek ajoker li welatê me zêde guhê xwe nadin van lembayan û dibin sedema qeza û mirinan. ya rastî, guhdana van lembayan zêde qextê mirov nastîne û gelek caran pêşî li qezayan digire. loma ez gelek hurmetê didim wan. rê virt û vala be jî di lembaya sor de dimînim li benda ya kesk. ji aliyê din ve dema ji bere xeletiyeke trafîkê ceza distînim û sed-milyonan didim dewleta faşîst, dîn dibim. sedemek jî ev e welle.

2. min meraq dikir bê ka çima rengên lambayan kesk û sor û zer e û min dît ku sedem ev e: wekî li jorê jî hatiye nivîsîn ev sepan ji rêhesinan hatiye stendin û Sepana roniyên trafîkê, beriya tirimbêlan ji bo kontrola trenên rêhesinî dihat bikaranîn. lê niha ez jî agahiyek bidim we û bejna we pê dirêj bibe ;) Rêveberiya Rêhesinê rengê sor wek sînyala, “sekinandinê” hilbijartibû. Ji ber ku ev reng, rengê xwînê ye û bi sed salan e nîşaneya zirar, talûke û mirinê ye. Lê di sala 1830an de dema ku rêhesinan dest bi falîyetê kir, rengê kesk “talûkeyê” rengê spî jî wek, “derbasbûne” hat sepandin. Piştî demekê rengê sînyala spî bû pirsgirêk. Sinyala spî ya ku wateya wê “derbasbûn” bû, bi roniyên kolanan ve tevlihevî çê dikir.

Ya herî xirabtir, sînyala stopê ya sor dema ku ji cihê xwe derdiket, rengê wê dibû spî û ev yek jî dibû sedema qezayan. Di dawiyê de sor ji bo “sekînandinê”, ya kesk ji bo “ derbasbûnê”, ya zer jî ji bo “baldariyê” hat bikaranîn. Wekî ku tê zanîn, rengê zer di nav rengan de, rengê herî balkêş e. Bi ve yekê, ger makînîst bi rengê zer sînyalekê bibîne, fêm dike ku pirsgirêkek li wir heye û divê tevdîrên xwe bigire.

3. (bnr: Êşiqên trafîkê)