Kategoriyan hilbijêre;

Tenê yên kurdî?:

Pêşîn yên:

Agahî: dema 2 an jî zêdetir kategorî hatin hilbijartin, bila mijar wan hemû kategoriyênku te bijartine, bihewîne an hema tenê yek ji wan kategoriyan bihewîne jî bes e?
Hemû an hema kîjan be:


8 mijar û 10 peyam
eşîra goyan - tirşik
eşîra goyan
(3) (0) (2)
di mijarê de bigere

1. (bnr: goyî)



Ju nusteya eleqedarê goyan:



Eşira Goyan, Hekarîyanê Kurdistanî di ciwîyena. Ziwanê Goyan Kurdîya Kurmancî ya, labirê ziwanê ci Kurmancîyanê bînî ra vêşêrî Zazakî, Lorî, Goranî û Soranî ra nezdî yo. Zek Kurdîya ki tede vêşerî Kurmancî esta.



Nika minteqeyê Goyan girêdayê Şirnexî yo (goreyê Tirkîya), qandê coy vanê qey zeydê Şirnexî, Goyistan zî Botanî de yo. Roboskî zî dewa Goyan a. Labirê hetê ziwanî, tarîxî û cografyayî Goyistan, Hekarîyan de yo. Nameyê Hekarîyan verdê 5000 serran, Hurîyan ra ameyo (Dewleta Herkarî). Yanî Goyistan Botanî de nê, Hekarîyan de yo.



Nameyê eşirer "Goyî" yo. Nika ma tenek bewniyê "Goyî" çiçî yo, çi niyo. Eşiranê koçerî ra taynprayî, wextê koçî di, cayê di ca xo danê hinî koçerey qedînenê; yan zî eşira caxodaye (Tirkî: yerleşik) ra taynpray werzenê cayê bînî rê koç kenê. Nê keyan rê (bi) Kurmancî ya "Ga westiya" (ga adizîya) vajîyeno. Mîsal "Gawestiyayên Toriyan, Gawestiyayên Sindiyan..."



Ga westiya, manayê ci ga adizîya yo labirê tenya ma ci ra zey ju çekûyer mewniyê, zey Nişanî bewniyê. Yanî ê ki eşirda xo ra abirîyayê, nişan dano înan.



Tayn mîsalî qandê fahmkerdişî:



+ Mesela keynera "Ayşe Şan" a reportaj(pêvaten) virajîyayo, vato:

"Jewna GAWESTIYAyî estê bîyê, ê ki Anatolîya Mîyanên di ciwiyenî înan rê vajîyeno. Eşiran mîyan di dişmeney û paxileyan ra koçerî pê ra abirîyayî. Hun li ku derê man lo?! Gayê me westiyan. Em ji koç û eşira xwe bûn/( Şima kotî di mendê la?! Gayê ma adizîyayî. Ma koç û eşirda xo ra bîyê.)" (1)



+ Zewmbî vatişê Komela Bekiranijan esto:

"Bekiranijanê ki koç kerdo Serhadî, koçkerdişê Dîyarbekrî(Amed) ra dima, Bekiranijê ki adizîyayişdê karwanî ra mendê Batmanî di înan rê (Bekiranê Gawestiyayî= Bekiranê Gaadizîyayî) vato. (2)



+ Dewa 'Toyçayırı' Enqere-Haymana de ya û tîya di eşira Têrikî esta, heqdê înan de wuna vajîyeno:

Osman Sebrî, serra 1930an di, amora 52. ya Kovarda Hawar di wuna vato: Hetê Haymana di 10 dewî estê, Kolikî (Kahta) di dase Mîrdesanê Gawestiya û Qerecdaxî di dadisey Mîrdesanê Têrikan estê. (3)



+ Goreyê zanayişanê pêroyî nameyê "Goyî" nînan ra ameyo.



Hem zî ma bewniyê çekûya "Ko" rindêr beno. Ko, şima zî zanê cayo ki çorşmedê xo ra berz o zeydê Koyê Agirî û zewmbîyan.(4)

Kovî: (Dağlı) hem zî Koyî zî beno, No her çiqas îhtîmalêno werdî bibo zî wa vindero ma vîrî de. Labirê îhtîmalo tewr gird û qewetin ê verênan ê.(5)



................

Not: Nuste kilmkerdê ya.



Notê Kirdkî/Kirmanckî/Zazakî/Dimilkî : Eşira Goyan xoverdayişê Kurdan de bol muhîmî yê, şehîdê Goyan bollî yê

(1)- Bir Roportaj Hasan Akbal - 1, (Ayşe Şanın kızı Hasan Akbal), Roportaj: Bêrîvan



(2) - bekirandernegi.com/ ( Elih-Batman Bekiranlıları)



(3) - nisanyanmap.com/?asr=Modanli/T%C3%AArik%C3%AE



(4) - Ferhengê Dimilî-Tirkî, Weşanên Vate.



(5) - Mehmed Salihê Mijînî, Hevpeyvîna li gel Rodîzan Kalhesinayî, 2006.



21.07.2013 14:56 | hesenodimilî

2. eşîra goyîyan eşîrek xweşmêr e şervan in...



12.10.2013 14:39 | mem alan

3. li gorî wîkîpediyayê: Eşîra goyan bi taybetî li navçeya Şirnexê ya Qilebanê û li Başûrê Kurdistanê, li navçeya zaxoyê biwar e. Gelheyê Qilebanê %98 goyî ye û sindî ne. Di 1990'dan de gelekî goyî ji destê zilma romê xwe parastin wargeha mexmûrê, niha li we derê wek penaber dijîn.. bi zaravayê kurmancî û bi devoka goyîkî diştexilin, û wek bawerî misilman, sunnî û şafiî ne..



01.01.2014 23:41 | endazer

4. ji devê extiyarekî goyî çîrok û serpêhatiya goyiyan: berê hêj goyî nehatîn geliyê goyan, li vir zêdehî fileh (keldanî, suryanî, nastûrî) hebîn. li gundên wek mehrov, nîreh, mageh, bêjih, robozik û nêweh sindî hebîn. ji bilî van gundan yek carî hemî warê filehan bî. goyîyan pêşiyê gundê repin heta çamon stand û man vê derê. wext derbas bî şênî (nüfus) ya wan gelek bî, nexweşî nêv wan da derket.. hin ji nêv repiniyan çûn helol, dû ra kolig, şirîş û dalokon.. hin ji nêv qulovyon çûn kodîn û zirovgi, hin ji nêv rivangon çûn kiror (dûv ra mandgon ji hir belav bîn) hin jê dîsa ji nêv rivangon çûn mehrov û nîreh ji sindîyon stand.

goyî bi eslê xwe ji rojhelatê kurdistanê ne.. piranî ji wir hatine û belav bûne dîsa.. hin repinî hin jê ji irone hatine ji wan re dibêjin mala evdalî, ew behra dî jî mala olî ya ji xiraba repin hatî ne, xiraba repin jî yê li hezexê ye..

eşîrên li botan, goyan û silopî li navçeya şirnexê komek ava kirin, navê wê kirin eşîra hecîbeyron.. ew eşîra li colemêrge nav ertoşîyan ji çend eşîran hatiye avakirin.. wextê nêvbeyna wan eşîran da nexweşî çêbî gelê goyî hoatin minteqa qulovon..

wextê şerê 94ê gelê goyî ji mijîn-hilol-şîrîş-kolgeh-dalekon-bileh-şwêd-nêrweh û zirovge mihacir bûn çûn wargeha mexmûrê û ji xwe gundên di jî qismek mezin li bajar û metropolên tirkiyeyê belav bûn. nÛfosa mayî ya goyiyan ya ku li qilebanê mayî nêzikî 40 hezar e..



02.01.2014 00:21 | endazer

5. Ev Eşîr, di navbera Şirnex û Colemêrg û Sêrt û Wanê de, di nav gelî û newalên li derûdora Çiyayên Kêla Memê(Tr: Kelmehmet Dağı), Tanîna Sindiyan (Tr: Tanin Dağı) û Kato niştecih e. Ji hêjamara xwe ve zêdetirî 50 gund û 100 hezar mirov e. Gelek gund ji gundên Goyîyan di salên notan de ji aliyê dewletê ve hatin xerab kirin lê hêj him li tirkiyê, him jî li Êraqê gelek gundên wan hene. Navçeya Qilabanê (Tr: Uludere) navenda wan e. Bajarokê Dêrahînê (Tr: Uzungeçit) û bajarokê Sêgirkê (Tr: Şenoba) gundên wan ên herî mezin in. Goyî, bi sekulerî û bi lîberaliya xwe di herêmê de tên nas kirin. Ne wek eşîrên derûdora xwe oldar û dindar in, û ne jî wek gelek xelkên kurdistanî li hember jinên xwe zêde patrîarkal (ataerkîl) in. Kurmanc in lê di nav eşîrên kurmancan de bi devokekî gelek taybet diaxivin. Devoka Goyîkî, ji aliyê fonetîka xwe ve di bin bandora Farisî de ye û di axaftina xwe de hemahema hemû dengên vokal girovir dikin, yanê dengên ''a'' dikin ''o''; dengên ''e'' dikin ''a'' û hwd. (Çavkanî: Di Devoka Goyîkî de bi karanîna Lêkeran, S. Bayram, 2016)



22.02.2017 13:40 | lawkegoyi

6. eşîrik kurdona. tixwîvîn herêmo eşîri -j röjhilot ba röjovo va- j çemî xovîr heto çemî hîzil, -boşur-bokur- j kêlo spî heto kêlo memê ya. Herêm dmênit nêvbeyna Hekarî, Behdînon u Botan da.

Dbêjin belkî bâryo pênsed solon köçer dê j' daşti çövon zözon l' gêlî, minteqo Heleti (helet gundî ewil göyî lê nîştecih bîyîn) goy won wasto. Heç korwonî bâ won ra dobörî j' won ra gweht gowastoyî. Novî göyon j' gowastoyî tit, duvre bîya goyî, göyî.

Eşîro Göyon ne eşîrik êk silole ya. Ji gelik herêm u eşîron xelk hotîn nêv Göyon ketîn. Göyî nêv xwe da pênç qivîle w nîvin. Revangon, Mandgon, Qulovî, Repinî, Helolî. Mijînî yj Göyîn lê noguhin ti qivîleyn dî. Ew piçki cudoyn u ecêv in.

Göyî gelik dengîn kurmoncî da vadguhêzîn. A dkin O, hegî ne dengî ewil vit E dkin A, O dkin Ö, hegî ne dengî ewil vit B dkin V. J' pênç qivîleyn mezin çor dengî R nâmitkin, Repinî şxwa êkcor nobêjin R. Nobêjin bro, dbêjin byo. Lê wey şkevî în dî da Helolî dengî R ji binî ve xurt dbêjin. Gelik toybetmendî w kitekitîn muhîm în göyonî heyn. Ev cudohî mijoro tezik fîlolojîga.Devöko Göyon geli xweş u şîrîna. Xinyo wi î göyonî bizonit u fehm bikit.

Göyî civokin ne wey eşîrîn klasîkin. Oxo nêv wonda nîn. Lewmo nihö li kurdiston tu erk, tesîr u girîngîyo eşîron nemoya lê rêxistino civokî yo göyon hêj xurta.

Çan dengbêjîn novudeng în Göyon: Evdila Goyî, Elî Ehmed, Şefîq Bilehî, Nuredîn Koligî. Gövendîn won în geli xwaş evneyn: Emer Oxo, Çelê Xêrê, Şêxonî, Boblekon.

Göyî sê behrî xwa welotporêzin, solîn dowî ji sebebîn aborî w zextîn siyosî çetehî zêdebîya lê bes di tevgerîn niştîmonî da göyon xwa pêşyo hemyon ovehtîn nîfingo şêr da. Ş nêv xwa f hezoron pêşmerge w gêrîla rokirîn.



19.02.2020 13:32 ~2020.02.21 16:59 | hespêsor

7. Angora peyama jûr (eşîra goyan/117538) xwanî deke ku ew devoka wan pir le kurmanciya berfêratî û kurmanciya anatolya navîn tere.
Dengê -o- de kurmanciya wan da jî pir e. Sebeba wê çiye tam nizanim lê belkî ew be ku çaxa eyyûbiyan de mabêna heleb-efrîn û cizîrê de goç çêbûne.
Mesela şikakên dihê findik (le şirnaxê) je efrînê hatine
Yan jî wekê din, yên efrînê je şirnaxê çûne vê derê.



21.02.2020 10:48 | cinorek

dengdanên dawîn (yên din..)
pelûl [1]
Diranê feqîran di pelûlê da dişike....
tirşik translate [3]
Mirmirokî:kekremsî Mêrokî:erkeksî Mîrovokî, merivokî: însansi Tirş...
kerguh [3]
Ajalekî şêrîn e Ji bo "taybetmendiyên" wan gotine kerguh. Gu...
pelûl [1]
Ez pir jê hez dikim li jor nivîskar gotiye xwarin û şêraniya pîr û ka...
pelûl [1]
şêranîya ku bi ard-arvan û av û şekir çêdibe. kesê bixwaze kare ji dêl...
belki ev jî bala te bikişînin
» eşîra bilikiyan

Kategoriyên mijarê:: zanisti zanisti zanisti kurdukurdi
nivîskarên ku li vê mijarê nivîsîne


sitemap
reklamokên beredayî