1. taşıma şu ile değirmen dönmez

(bnr: hemam bi tir û fisan germ nabe)



kör ölür badem gözlü olur

(bnr: ker dimire qûnzêrîn dibe)



versionên ku kubariya kurdan nîşan dide ne.

2. koyun can derdinde, kasap et derdinde.

(bnr: derdê feqîran nan e derdê axa kêf û dîlan e)

3. her çiqas ne gotinêneke pêşiyan lê bêjeyek gelerî be jî;

ak göt kara göt ortaya çıkacak

(bnr: em ê bibînin ku kî berx e kî beran e)

4. balık baştan kokar.

(bnr: serkanî şêlû be binkanî jî şêlû ye)



köprüyü geçene kadar ayıya dayı diyeceksin

(bnr: heta ku tu pirê derbas bibî tu dê ji reşê re bêjî spî)

5. görmemişin oğlu olmuş tutmuş çükünü koparmış

(bnr: tunedîtî tu nedît dema dît bi xwe ve rît)

6. köprüyü geçene kadar ayıya dayı demek.

(bnr: em ê bêjin metê heta roja me tê)



el mi yaman bey mi yaman.

(bnr: êl yeman beg yeman êl rabû beg weda bû)

7. biyik altindan gulmek



(bnr: di bin simbêlan de kenîn)

8. it ürür kervan yürür

(bnr: se direyê karwan dibuhire)

9. hem nalına, hem mıhına

(bnr: hem li nêl dixe hem li bizmêr)

10. ölme eşşeğim yaz geldi

(bnr: pîrê nemre bihar tê kero nemre qîvar tê)

11. ayağını yorganına göre uzat

(bnr: lingê xwe li qasê berika xwe dirêj bike)

12. Yersen şanım artar, yemezsen malım artar

(bnr: tareqê adet e nexwarin dewlet e)

Yani; Gazîkirin kevneşopîye, naxwerin dewlemendîye.

13. at ölür meydan kalır yiğit ölür şan kalır

Çem dikişe, ber dimîne, ga dimire çerm dimîne, mêrxas dimire nav dimîne

14. görmemişin oğlu olmuş çekmiş pipisini koparmış; an jî



(bnr: tunedîtî tu nedît dema dît bi xwe ve rît)

15. -yalancının mumu yatsıya kadar yanar

-lawikê derewîn carekî dixwe firavîn an jî werisê viran kurt e

16. yahudi züğürtleyince eski defterleri karıştırırmış

züğürtleyen bezirgan eski defterleri yoklarmış

müflis tüccar eski defterleri karıştırırmış



(bnr: aşiq birçî dibin qalê nanê dawetan dikin)

17. evdeki hesap çarşıya uymaz



(bnr: bazara mal û bajêr li hev nake)

18. taş yerinde ağırdır



(bnr: ber li cihê xwe bi qedr e)

(bnr: berê giran li cihê xwe da giran e gava qeliqî ne bi du pera ne)

19. lafla peynir gemisi yürümez



(bnr: bi got got mirov nare cot)

20. sora sora bağdat bulunur



(bnr: bi pirsê mirov dihere xursê)

21. arkadaşlık başka iş başka

arkadaşlık başka alışveriş başka



(bnr: bira bira ye hesab li dera ha ye)

(bnr: bira bira ye bazar li dera ha ye)

(bnr: bira bira ye bazarî cuda ye)

22. (bnr: bira bira ye bazar cûda ye)

23. (bnr: yer yarılıp içine girmek)

(bnr: bû ava berfê, kes nizanê bi ku da çû)

24. (bnr: şamar oğlanına dönmek)

(bnr: günah keçisi olmak)



(bnr: bû kulavê devê hirçê)

25. (bnr: hem suçlu hem güçlü)

(bnr: bûkê tir kir bûk xeyidî)

26. sakla zamanı gelir zamanı



(bnr: berê havînê bavêje kulînê)

27. kasap et derdînde koyun can derdînde



(bnr: agir li mala yekî ketibu, yekî jî li ber firike xwe diqelandin)

28. damlaya damlaya göl olur



(bnr: mû mû dibe rih)

29. " İş işten geçti "

Piştî kutanê derî dadanê

Piştî tirê kezî kûrê

30.

sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer



Kesê ku carekê mar pêvede werîsan jî bibîne wê bitirse.!*

31. halep ordaysa arşin burda

ma şam dur e mişar jî dur e.

32. İnsan yedisinde neyse yetmişinde de o dur

Kurmê şîrê heta pîrê.

33. Ayranı yok içmeye, teyyare ile gider sıçmaya.

Qûn tazî tembûr dixwazî.

34. gönül ota da konar boka da

(bnr: dil diçe behrê jî diçe jahrê jî)

35. sakla samanı gelir zamanı



hevirê havînê biavêje kadînê

36. sabreden derviş muradına ermiş



xwediyê sebrê milûkê misrê ye

37. yalancının mumu yatsıya kadar yanar



-(bnr: lawikê derewîn carekî dixwe firavîn)



an jî



-(bnr: werisê viran kurt e)

38. eski defterleri karıştırmak



(bnr: bêderên kevn ba kirin)

39. yarım doktor candan eder, yarım imam dinden eder.

(bnr: nîvmelayan dîn berze kir nîvhekîman can berze kir)

40. qûna tazî tembûrê dixwazî

"ayrani yok icmeye atla gider sicmaya"

"dewê wî tune ye ji vexwarinê, bi lîmûzînê diçe gû dike."

41. boyunun ölçüsünü almak

(bnr: li ser dûvê xwe rûniştin)

(bnr: bin dûvê xwe pîvan)

42. öldü öldü dirildi

(bnr: mir mir bi gihan hat)

43. bardaktan boşalırcasına yağmur yağıyor.

(bnr: baran wekî dûvê hespan tê)

(bnr: baran wekî bilûrka misîn tê)

(bnr: baran weke devê meşrikê dibare)

44. elim ayağıma dolaştı.

(bnr: dest û lingên min li hev geriyan)

45. gözünü seveyim

(bnr: heyrana çavên te)

46. ne olursun an n'olursun

(bnr: ji bo xwudê)

(bnr: tu bi xwudêkî)

47. sapla samanı karıştırma..

tir li kû das li kû ?

48. üzümünü ye bağını sorma

(bnr: bixwe lê nepirse)

49. tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.

(bnr: gotina xweş buhara dila ye)

(bnr: gotina xweş kevir nerm dike)

(bnr: bi zimanê xweş û xulqê fireh tu dikarî mar ji qula bikişînî)

50. iyilikten maraz doğar.

(bnr: qencî kurê kerê ye)

51. rahmet okutmak

(bnr: rehmet li gora kefendiz)

52. yaş taxtaya basmîş neke.

53. arap yağı bol buldu mu kıçına başına sürermiş.

(bnr: rûn li cem ereban zehf dibe li dora kîr û gunê xwe didin)

54. mızrak çuvala sığmaz.

güneş balçıkla sıvanmaz.

(bnr: rim di tûr da nayê veşartin)

55. körler sağırlar birbirini ağırlar.

tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş.

(bnr: sibhan ji wî xaliqî dido li hev aliqÎn yek kor û yek çavşeliqî)

56. halep oradaysa arşın burada.

(bnr: şam dûr e ma mişar jî dûr e)

57. şeyh uçmaz müritleri uçurur.

(bnr: şêx ne batin e şixul bi ser de hatine)

58. eden bulur.

ne ekersen onu biçersin.

(bnr: tu çi biçÎnî tê wê hilînî)

59. görmemişin oğlu olmuş tutmuş çükünü koparmış.

(bnr: tunedîtiya tu nedît dema dît bi xwe ve rît)

60. ateş olsan cürmün kadar yer yakarsın.

(bnr: talana mêroyê liba cehî ye)

61. 1.Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır

(bnr: bi xebera xweş meriv ji qulê derdixe marê reş)

2.bir elin nesi var iki elin sesi var

(bnr: destê bi tenê deng jê nayê)

3.Armutun iyisini ayılar yer

(bnr: sêvÊn çê, para hirçê)

62. taş yerinde ağırdır.

(bnr: berê giran li cihê xwe da giran e gava qeliqî ne bi du pera ne)

63. hatır için çiğ tavuk yemek.

(bnr: bi xatirê xatira xelk diçin li ser dînê kafira)

64. sürüden ayrılanı kurt kapar.

(bnr: bizina bi şûn de bimîne behra gur e)

65. dağ dağa kavuşmaz insan insana kavuşur.

(bnr: Çiya li çiya nakevin belê çav li çava dikevin)

66. ateş olmayan yerden duman çıkmaz.

(bnr: devê pÎvazê nexwe bêhn jê naye)

67. kızım sana söylüyorum gelinim sen anla.

(bnr: dîwaro min ji te re got pişt dîwaro tu guhê xwe bidê)

68. kötünün iyisi.

ehveni şer.

(bnr: dohnê di eyarê sa de ye)

69. dimyada pirince giderken eldeki bulgurdan olmak.

(bnr: li xwîna bavê xwe geriya qûna xwe jî li ser danî)

(bnr: çû heyfa bavê qûna dê jî da ser)

70. bükemediğin bileği öpeceksin.

(bnr: destê te nekarî gez bikî tê maç bikî)

(bnr: carina mirov ji yarê diya xwe re dibêje yabo)

71. el elden üstündür.

(bnr: dest li ser desta heta ezmanê hefta)

72. ağaç yaş iken eğilir.

(bnr: darê stûr nabe kopal)

73. minareyi çalan kılıfını hazırlar.

(bnr: ewê deva bigire divê serdera xaniyê xwe bilind bike)

74. bekara karı boşamak kolaydır.

(bnr: gana bi kîrê xelkê bê pere ye)

(bnr: heçÎ ne li govendê xweş dawetî ye)

75. kaş yaparken göz çıkarmak.

(bnr: got ez ê sihkê çêkim bû ereq)

76. hamama giden terler

(bnr: yê here masiyan qûna wî şil dibe)

77. sen giderken biz dönüyorduk.

(bnr: heta tu çûyî hîla ez ji wê ve hatim)

(bnr: heta te tirş kir min ji keva pêvedanî)

78. gülü seven dikenine katlanır.

(bnr: heçî dîtina tawis bivê divê germa hÎndê qebûl bike)

79. eşek hoşaftan ne anlar.

(bnr: hirç û govend rûvî û seyran)

80. kimseye yaranamamak.

(bnr: ji dêrê bî û negiha mizgeftê jî)

81. yağmurdan kaçarken doluya tutulmak.

(bnr: ji ber şirikê çû li ber mezrîbê)

82. kevirê havinê bavêje kadînê ,(sakla samanı gelir zamanı) li jor ramanwer xelet nivisiye, a rast ne hevîr e, kevir e.

83. hem suçlu hem güçlü.

(bnr: wî li min daye û ew digirî)

(bnr: kehrê guhê berxê girt û kehrê kir qarîn)

84. umduğunu bulamamak.

neye niyet neye kısmet.

(bnr: li bêhna kebaban çû li ser daxdana keran ve bî)

85. yemeyenin malını yerler.

(bnr: malê nexwarî behra zordaran e)

86. gün doğmadan neler doğar.

(bnr: xweyê sibê xwudê ye)

(bnr: heta sibê xwudê kerîm e)

(bnr: heta sibê xwudê delîl e)

(bnr: sibe tê xêr jî pê re)

(bnr: heya sibê xwudê mezin e)

(bnr: usta necar raze wekê her car xwudê yek e mifte hezar)

(bnr: binive hosta necar wekê her car xwudê yek e dergeh hezar)

87. it iti ısırmaz.

(bnr: se goştê sê naxwe)

88. dinime küfreden müslüman olsa

(gurriyo navê min li te, kumê min li serê te)



eceli gelen köpek cami duvarına işermiş

(ku ecelê bizinê tê, dere nênê şivên dixwe)

89. akılsız başın cezasını ayaklar çeker

(bnr: aqlê sivik barê giran e)

90. welle wê rojê wergervanekî wiha wergeran dibû.

Karısına yumurtlamıştır. (Ji bo jina xwe hêkek kiriye.)

92. akılsız başın cezasını ayaklar çeker.

(bnr: bi destan da bi lingan pey ket)

93. sana ne?

(bnr: te çi îş pê heye)

(bnr: te çi jê ye)

(bnr: çi ji te re xem e)

(bnr: çi ji te re derd e)

(bnr: çi bi te ketiye)

(bnr: ma ji te re xem e)

(bnr: ma serê te pê diêşe)

(bnr: çi kula dilê te ye)



(bnr: min û êmo dil heye gundî û cîranan çi ji me ye)

94. hadi hayırlısı.

(bnr: ya bi xêr)

(bnr: de ya bi xêr)

(bnr: xwudê xêr çêke înşelle)

95. boğaz patlatmak.

(bnr: qirika xwe qelaştin)

(bnr: tÛk di dev de ziwa bûn)

96. patavatsızlık.

ne dediğini bilmemek.

(bnr: bergiya devê xwe nizane)

(bnr: qirika yekî bê derence bûn)

(bnr: rêya devê xwe nizane)

(bnr: persenga devê xwe nizane)

97. canı cehenneme!

(bnr: bi qîra wî kirî)

(bnr: bi qîr û felqîra wî kirî)

(bnr: cehnima wî kirî)

98. mezhebi geniş.

(bnr: qorikpehn)

(bnr: mezhebfreh)

(bnr: eyarfireh)

99. yol geçen hanı.

(bnr: qula ber destan)

100. malını tanımak.

(bnr: qumaşê xwe nas kirin)

101. ipliğini pazara çıkarmak.

(bnr: qûna yekî dan ber tavê)

102. eşek şansı.

şeytan tüyü.

(bnr: quzê gur pê re bûn)

(bnr: quzê gur pê ve bûn)

103. açlıktan nefesi kokmak.

(bnr: reqreq ji gewriyê hatin)

(bnr: ji nêza gûyê yekî nehatin)

(bnr: ji nêza kîrê xwe mijandin)

(bnr: bûn xurxura zikê yekî)

104. kurnaz tilki.

(bnr: roviyê zexel)

(bnr: roviyê xasûk)

105. kötü zamanlama.

uygunsuz zaman.

(bnr: esra teng)

106. kusuruma bakma.

sana karşı mahçubum.

ne diyeceğimi bilemiyorum.

(bnr: li min negire)

(bnr: rûyê min ji te reş e)

(bnr: rûyê min li ber te reş e)

(bnr: serê min li ber te ranabe)

107. ununu elemiş eleğini asmış.

(bnr: serî şûştî gulî hûnayî)

108. gemi azıya almak.

(bnr: serÎ jê standin)

109. cin çarpmışa dönmek.

(bnr: cinûsî bûn)

110. bağışıklık kazanmak.

(bnr: demîna xwe girtin)

111. sırıtmak.

göze batmak.

(bnr: sipiya yekî belek bûn)

112. pabucunu dama atmak.

(bnr: sola yekî di taqê re avêtin)

113. geçti borun pazarı.

(bnr: tahta ku te lê rît baranê şûşt)

114. meteliğe kurşun sıkmak.

(bnr: teqeteq ji singê hatin)

115. olanlar yetmezmiş gibi.

(bnr: tişta ji me kêm e guhar û xizêm e)

116. rezil etmek.

itin götüne sokmak.

(bnr: tir jê berdan)

(bnr: tiştek di bin cilikê de nehêlan)

(bnr: tiştên nemayî anîn serê yekî)

117. içini dökmek.

(bnr: tûrikê xwe vala kirin)

118. gel de çık işin içinden.

(bnr: de were û vî kerî ji vê bihurê derbas bike)

119. kendi kendine gelin güvey olmak.

(bnr: xwe li ber baranê şil kirin)

120. iki yakası bir araya gelmemek.

(bnr: yeka yekî nebûn dido)

121. işin cabası.

(bnr: zêdeya ser kezebê)

122. ben eşek başı mıyım?

(bnr: ma ez serê kerê me)

(bnr: ma ez li ber golika me)

123. mutluluktan havalara uçmak.

(bnr: erd lingê wî nagire)

(bnr: tê bêjî qey daweta diya wî ye)

124. seninki can bizimki patlıcan mı?

(bnr: ma yê te tenê can e)

(bnr: ma ji hinan xwîn ji hinan av dihere)

125. dilimizde tüy bitti.

(bnr: mû bi zimanê ve hat)

126. eşek kadar olmak.

(bnr: kîrê wî naçe ferek gore)

127. bindiği dalı kesmek.

(bnr: keviran davêje gûyê xwe)

128. iftira atmak.

(bnr: kirasê nedirûtî lê kirin)

(bnr: kirasê nedirûtÎ xistin stû)

129. yarasını deşmek.

(bnr: kul bişkivandin)

130. koltukları kabarmak.

(bnr: kum li serî fireh bûn)

(bnr: serî lê mezin bûn)

131. namussuzluğu kabullenmek.

(bnr: kumikê bênamûsiyê dan serê xwe)

(bnr: cilika bênamûsiyê kişandiye serê xwe)

(bnr: kirasê bênamûsiyê kiriye ber xwe)

132. kel ölür sırma saçlı, kör ölür badem gözlü olur.

(bnr: gurrî mir bû gulîsor)

(bnr: mirî dimire qûnzêrîn dibe)

(bnr: qûna mirî bihingivîn e)

133. iki ayağını bir pabuca sokmak.

(bnr: herdu lingên yekî xistin soleke teng)

134. besle kargayı oysun gözünü.

(bnr: jê keto pê keto)

136. kozlarını paylaşmak.

(bnr: dîkê xwe li hev dan)

137. ağzını aramak.

(bnr: ber devê yekî kolan)

138. sora sora bağdat bulunur



(bnr: pers bi pers, merdim şino qers)

139. eski defterleri karıştırmak.

(bnr: bêderên kevn bi ba neke)

140. öldü öldü dirildi.

(bnr: mir mir bi gihan hat)

141. MÎJARÊ NEKELÎNe...

(bnr: konuyu kaynatma)

142. yaraya tuz biber ekmek.

(bnr: pÎvaz li ser dilê yekî hûr kirin)

143. hangi rüzgar seni buraya attı.

(bnr: bayê tu anî an bagerê tu anî)

144. dişinden tırnağından artırmak.

(bnr: xwîna ber diranên xwe mêtin)

145. ağzından köpükler saçmak.

(bnr: kef û kunc bi ser devê wî ketin)

146. adama günahını bile vermez.

(bnr: çemo bi tiliya kul ve namîze)

147. koyun et derdinde kasap et derdinde.

(bnr: bizin ketiye derdê sere xwe şivan ketiye derdê bezê bizinê)

148. kuyruğu dik tutmak.

(bnr: boçika xwe bilind digire)

149. tilkinin dönüp dolaşıp gideceği yer kürkçü dükkanı.

(bnr: zivir zivir dîsa li vir)

150. dağ dağa kavuşmaz ama insan insana kavuşur

(bnr: çiya nagihîje çiya lê mirov digîhîje hev)



yalancının mumu yatsıya kadar yanar

(bnr: agir li mala derewîna ket, kesî je bawer nekir.)



Beyni sulanmak

Aqil lê bûye av



Bila hindik be, bila rindik be.

(az olsun ama öz olsun.)

151. AYRANI YOK İÇMEYE, UÇAKLA GİDER SIÇMAYA

qÛN TAZÎ, TENBÛR DİXWAZÎ

152. EŞK HOŞAFTAN NE ANLAR?

KER Çİ DİZANE, ZEHFERAN ÇİYE?

153. balık baştan kokar

(bnr: av ji serê kaniyê şêlo dibe)

154. her koyun kendi bacağından asılır.

(bnr: her pezek û pepika xwe)

155. geçti bolu'nun pazarı sür eşşeği niğde'ye.

(bnr: piştî kutanê derî dadanê)

156. (bnr: sora sora bağdat bulunur)

(bnr: bi pirsê mirov digihê xursê)

157. kendisine hayrı yok.

(bnr: siha pelkê ye, ne li xwe ye û ne li xelkê ye)

158. işleyen demir pas tutmaz.



(bnr: gîsinê xebatkaran, diçirûse)

159. havlayan köpek ısırmaz.



(bnr: seyê diewte dev li mirov nake)

160. tilki ulaşamadığı üzüme koruk dermiş.



(bnr: devê pisîngê negihişt goşt got min xêra dêûbavê xwe hişt)

161. ateş olmayan yerden duman çıkmaz.



(bnr: meriv pÎvazê nexwe bêhn ji dêv naye)

162. keskin sirke küpüne zarar verir.



(bnr: devê tirş ziyanê dide xwe)

163. rabûna hilûpepanê = öfkeden şaha kalkmak

164. at ölür meydan kalır,yiğit ölür şan kalır



"GA" BÛYE ''AT'', ''post'' jî BÛYE "MEYDAN"



(bnr: ga dimre postêwi dimine,mêrxas dimre nav dimine)

165. Deveye diken insana s***n yaranır



biza dirbetin vergê xwo dima şina ( bizina brîndar bi dûv gurê xwe dide, wrgr.)

(bnr: stockholm syndrome)

166. filler tepişir, çimenler ezilir.



(bnr: hêştir radibin hev ker û hêstir bin lingê wan de diçin)

167. kaçan balık büyük olur.



(bnr: serê hatî birîn nayê kirîn)

168. eşek sudan gelinceye kadar dövmek.



(bnr: ji eyarekî xistin di eyareke dî de)

169. (bnr: götü yememek)

(bnr: li qûnê nebûn)

170. umarım.

(bnr: xwudê bike)

171. Aynı tas, aynı hamam.



(bnr: kîrê herî zey verî)

172. kişi kendi kusurunu görmezmiş



(bnr: eybê kesî tewreyê paştî yo)

173. kimsenin ahı kimseye kalmaz.



(bnr:heyfa biza kol, biza qiloçin rê nêmanena)

174. ölme eşeğim ölme.

(bnr: nemire keru heta qîvar şînbin)

175. armudun iyisini ayılar yer



(bnr: saya weş, bara heş)

176. kel başa şimşir tarak



(bnr: hero pîl tewreyo nexşîn)

177. tilkinin dönüp dolaşacağı yer kürkçü dükkanıdır



(bnr:çîvran çîvran key xalan )

178. kötü dost insanı düşman sahibi yapar



(bnr: kutiko xirab vergî ano gewî ver)

179. lafa gelince mangalda kül bırakmaz, icraatte yok



(bnr: gurreno la nêvareno)

180. düşene tekme vuran çok olur



(bnr: eger ga kewt, kardî benê zafî)

181. denize düşen yılana sarılır



(bnr: eger merdim kewt tenganî, yarê dadîya xwo ra zî vano bawo!)

182. gözün doysun!

(bnr: ber çavê te bigire)

183. (bnr: tasa vala çingînî jê tê)

(bnr: boş teneke çok ses çıkarır)

184. (bnr: kurt puslu havayı sever)

(bnr: roja bi dûman e kêfa guran e)

185. (bnr: it işi domuz derisi)

(bnr: gû birayê rêxê ye)

186. (bnr: güneş balçıkla sıvanmaz)

(bnr: gû bi berfê nayê nixamtin)

187. (bnr: ağaca dayanma kurur, adama dayanma ölür)

(bnr: bi kîrê xwe mîz bike, ne bi yÊ hevalan)

188. ölümü gösterip sıtmaya razı etmek

(bnr: ber mirinê re kir da ber tayê re here)

189. "kendini bulunmaz hint kumaşı sanmak"

(bnr: kesekî/ê ne heyv û roj e)

190. ölüm döşeğinde.



(bnr: zenga mirinê xwe avêtiye dev û lêva)

191. (bnr: nanê genim di zikê her kesî de nasekine)

(bnr: alışmamış götte don durmaz)

bi temamî ne eynî be jî, nêzik e.

192. Her işe burnunu sokma

(bnr: kîrê neçû te, neke xwe)

193. dadê bibîne dodê bîne



(bnr: anasına bak kızını al)

194. (bnr: gönül bu ota da konar boka da)

(bnr: dil mêşê gû ye)

195. Bila avis be bira derengi be.

Geç olsun güç olmasın

196. Bila avis be bila derengi be.

Geç olsun güç olmasın

197. El eli yıkar, iki el yüzü

(bnr:dert dest dişo du dest rû dişo )

199. koyunun olmadığı yerde keçiye abdurrahman çelebi derler: gava pişîk ne li mal be, mişk evdirehman e.

200. sakla samanı, gelir gelir zamanı: Germa havînê, bixe kadînê.

202. (bnr: gelen gideni aratır)

(bnr: sal bi sal xwezî bi par)