1. ew hêz e ku me ber bi erdê ve dikişîne, dema em xwe ji derekê bavêjin sedema mirina me ye, sedema kîloya/giraniya me ye û hêzeke hev-kişandina girseyan e, yanî rakêş e.

bi tirkî dibêjin yerçekimi bi îngîlîzî dibêjin gravity of earth an jî bi kurtî gravity.



ji ber ku erd -yanî dinya- girseyek e û bedena me jî girseyek e; ev her du girse hev û din dikişînin. tabî ji ber ku dinya ji me mezintir e, ew me zêdetir dikişîne û ji ber vê yekê dema em xwe hilbavêjin jî erd me dîsa dikişîne xwarê. aha hêza erdkêşiyê ev e.



ger ev hêz zêde be wê demê wê kîloya me yanî giraniya me yanî ew quweta ku me be bi erdê ve dikîşîne, wê zêdetir be.

ev hêz li gorî hinek krîteran diguhere; mezinahiya girseyan (ya dinyayê û ya me), dûrahiya wan ya ji hev û cûreya materyala wan (hêsin, goşt an jî pembû)



dema mirov derkeve fezayê, yanî ji dinyayê dûr bikeve ev hêz wenda dibe û loma di keştiyên fezayê de difirin, nikarin bimeşin. tabî çareya vê jî heye; hêza erdkêşiyê ya çêkirî

2. (bnr: newton û sêva li serÊ wî dikeve) *

4. Bi bandora baristeyê hêza ku madeyan li ser cîhanê dihêle. Hêza ku dibe sedema ketina ji jor ber bi jêr ve. Mînak; Ji bo cîhanê, g=9,81 m/s^3