1. Gehîneka jiyanê ya dawiyê ye. Tevî em hê ji zarûtiyê de pê dizanin jî gava tê serê yekî nêzîkî me, bi me tehl tê. Di mirina normal de gava xwediyê mirî yê dîtî dinihêre wayê teqlên nexweş sist bûn, dest û piyên wî cemidîn ku zanibe ew, ku nizanibe gazî yekî xwenda dike, yê xwenda dest bi xwendina sûreya Yasînê dike. Bi mele çûyîn ji bûna mala mirî serbilindiyek e, belgeya hay jê hebûna ji nexweşê xwe ye. Nexweş dikeve ber sekeratê ku bihn dayînûstandina wî giran dibe, herzing tênê; du sê bawîşkên dawî nuqteya dawî li jiyana xwe datîne.



Piştî ku ji mirina wî êdî tam ewle bûn, ku çavê wî vekirî mabe digirin, bi destmal an çarikek ji binê çena wî heta tepika serê wî girê didin, kevirekî pehn an giraniyek datînin ser zikê wî ku bayê di zik de derkeve û hetanî veşartinê laşê wî neperçife.



Derûcîranên ku pê dihisin tafilê haya yên dinê jî pêdixin. Yên baz didin textê şûştinê, yên çardarê (tabûtê), sitîl û arduyan tînin, yên ku radikin tevir û bêran diçin ku gor bikolin; heryek ji ba xwe ve, lê bi hev re tiştek dikin. Yên li çarşiyê pê dihisin, dikanên xwe dispêrin berdestkî diçin goristanê.



Mirî ji aliyê meleyek li ser usûla mezhebê îmamê Şafi’î tê şûştin, yek du kesên zana jî berdestkiya wî dikin. Ku mirî pîrek be, ji aliyê pîrekên pisporê vî karî ve tên şûştin. Ku pîrekên pispor tune bin hingê mela ji vî aliyê perdê yek bi yek dibêje û eva mirîşo li gora gotina mele karê şûştinê birêve dibe. Şûştin ji du beşan pêk tê: Yek jê şûştina serapê ya bedenê ji qirêjê ye, ya diduyan jî destav şûştin û destmêja wî ya mezin (cenabet hilanîn) e. Piştî şûştinê cenaze tînin hundir, li wê derê tê kefen kirin û bi ser de dixweynin. Berî cenaze ji malê derxin îsqata wî xweş dikin. Îsqat piranî li ser genim tê xweş kirin. Cenaze dibin mizgeftê li wê derê limêja wî tê kirin, di pey de dibin goristanê, di gora kolayî de vedişêrin. Heta veşartinê bi ser de sûreyên ji Qur’anê tên xwendin. Piştî pêvajoya veşartinê bi ser ket, mele telqîn dixweyne. Di pey de hin kes li dervayê goristanê serxweşî di xwediyên mirî didin, hin kes bi wan re tên malê. Şîn danîn ji malê heta malê diguhire, ya hina sê roj e, ya hina hefteyek dajo. Ya jina heta salek jî dikare bajo.



Hewarî jî bûyerek wek zibare ye: Derûcîran tên di xizmeta mala mirî de bi dilûcan dixebitin, li mala xwe xwarin çêdikin tînin mala şînê ji bona ku ew û hewariyên xwe bixwin. Nas û dost ên rûn, şekir, cixare, laşên goşt, meywe û sebze tînin, bi vî awayî alîkariya aborî dikin.



Eger mîrî ne roja În an êvara Înê miribe û xwediyê wî halxweş be û bixwaze; ji veşartina di gorê heta roja pêncşemê bi banga esrê, li ser gorê bi ser mirî de didin xwendinê ku jê re “teslîmî êvara Înê kirin” dibêjin. Baweriyek wisa heye ku bi vê “În teslîmî êvara Înek dinê” dike û ev heta mehşerê dajo bi wî awayî mirî jî ezabê qebrê nabîne. Bêguman ev xwendin bi şev û roj bê navbir dayîn dewam dike, ji ber vê jî mela bi dorê dixweynin. Bi vê armancê li ser gorê çadir tê vegirtin, rojê sê çar dan xwarina wan dibin wê derê.



Şeva sisiyan sêroja mirî tê dayîn ku jê re “suneta tehlîlê” dibêjin. Ku şaş di bîra min de nema be heftê hezar car “la îlahe îl-Elah” tê gotin, ev jî di tariyê de tê eda kirin. Piştî bi hemûyan pêkve ev heftê hezar car “la îlahe î-Elah” hate gotin, gişt pêkve ew ji berdilê xwe diyariyê giyanê mirî dikin ku xêra wê jê re bê nivisandin.



Li pey mirî xêr didin. Xêra xwey, ya helawê, ya goşt li gora taqeta aborî tê dayîn



Di roja çilan de mewlûd didin ku li berê ji xwarin ji meywe tiştek datînin. Wekî dinê xitma salê jî heye ku melayek salsalewet ji bona giyanê wî kesî Qur’an dixweyne.



Rojên êvarên Îna (Pêncşemê esrê) car bi car seredana goristanan tê kirin, bi xwe re ji bona ku li zarûkan belav kin şekir, biskuwît, meyweyên hişk dibin, pere didin feqî û hafizan ku li ser miriyên wan Yasîn biweynin. Gelek mal hene ku her êvarên Îna bi navê “şîva miriyan” ji şîva xwe têra xwarina yek du meriv didine cîranek xwe yê desteng.