Tirşik - Profîl
tirşik-profîla azad30

profîla "azad30"


Peyamên nivîskar yên di vê mijara [kurdên anatoliyayê navîn û kilamên şîret û gazinan] de;

1. min vê nivîsê ji malpera kovara bîrnebûnê hilda Here lînkê nivîs ya İhsan Türkmen e.





Kilamên şîret û gazinan





Di nava Kurdên Anatoliya Navîn de, bi taybetî li Konyayê sereke du cûreyên strandinê hene.iturkmen1

Yek ji wana strandina dema şînê ya din jî kilamên evîndariyê ne. Kilamên mêranî yan jî egîtiyê henin, lê pirr kêm in.



Kilmanên şînan bi pirranî ji aliyê jinên ku wekî şare tên binavkirin ve tên gotin. Û bi tunî ji ber xwe ve, di wê demê de li ser jîyana yê ku mirî tê xwendin. Tê de li gor rewşa yê ku mirî, xizaniya wî, sêwîtiya wî, bi aqilbûna wî, zarok, jin, xwang û bira, dê û bav, newxeşî, ciwantiya û hwd wekî motîf tên bikaranîn.



Kilamên dila bi pirranî ji aliyê mêran vê tên gotin, yan jî yên ku ji aliyê mêran ve tên gotin pirrtir belav bûne. Ji bo afirîna van kilaman tenê dil girtin têrê nake, da ku ew dil bibe kilam divê pirrê caran ew dil nere serî yan jî astengiyên mezin li hemberî wan hebin. Yan lawik xizan e, yan keçik bi destgirti ye, salên wê bîçûk in, yek ji wan zewiciye, keçik xwenda ye, lawik şivan e…



Naveroka vê nivîsê kilamên dila yê ku ji aliye jinan ve hatine gotin e. Bi taybetî jî cûreyek ji wan e ku, meriv dikare wekî şîret-kilam jî bi nav bike. Di naverok û di navên her çar kilamên li jêr in hûnê baştir bibînin keçik û lawik her du jî li hev bi dil in. Lê lawik pirî caran yan tûr e, pênezan e yan jî jênehatiî yek ji wan zewici, bi destgirti ye.



Binar



Wekî mînak di kilama Binar de, keçik giliyên xwe dike û rê dide nîşandayinê ka bi çi halî ewê were xwastinê wê û di dawiyê de ewê bi çi were xelat kirin:



Binar binar tu heram î

Li ber haciya nagerî

Canî Aşê Mame gewr şana bî

Binar binar tu heram î



Di naveroka vê çarrêzê re jî kifş e ku keçik dixwaze ku dilketiyê wê here ji haciyên gund rîca bike ku ew werin wê bixwazin. Di encamê de bizewicin û bi hev şa bibin.



Li cîhekî din de keçik jî dîsa rê dide nîşandan û sergirtî ji wî daxwaza revandina xwe dike.



Li qapî hukimatê li yanî te me



Gava keçik sal bi çûk, zewicî yan jî îhtîmal bê dil hati be revandin, ew tişta li gor yasayan sûc e û lawikê were mehkeme kirin.



Binar



Berî mala me ra mere mewo

Dilî rezîl di pê tewo

Serî te radim arî sêlowo

Binar binar tu heram î



Serî te radim arî sêlowo

Binar binar tu heram î



Binar binar tu heram î

Li ber haciya nagerî

Canî Aşê Mame gewr şana bî

Binar binar tu heram î



Mere li mehlê xwe xwe nepesîne

Mede du xwe herçar peza

Hin xweş nebûya şûna geza

Binar binar tu heram î



Hin xweş nebûya şûna geza

Binar binar tu heram î



Binar binar tu heram î

Li ber haciya nagerî

Canî Aşê Mame gewr şana bî

Binar binar tu heram î



Binar binar li yanî te me

Heta’k mirim bi navî te me

Li qapî hukimatê li yanî te me

Binar binar tu heram î



Li qapî hukimatê li yanî te me

Binar binar tu heram î



Binar binar tu heram î

Li ber haciya nagerî

Canî Aşê Mame gewr şana bî

Binar binar tu heram î



Herêm: Qemera



Kurdê Hemê



Di kilama Kurdê Hemê de jî qala tûritiyê Kurdo tê kirin. Her wiha meriv tê dihgihîje ku ewî newxeş e. Ji ber wê jî keçik temeyên xwe li Kurdo dike.



Kurdo here li mala xwe bê xem rûne

Ez a tutinê te bînim bi teşî û bi ristinê

Kurde min î nexweş ketiye li ser dûganê



Kurdê Hamê



Mala Kurdê Hemê li paşya dunê

Junyê min qerimîn bi çûyîn hatinê

Kurdo here li mala xwe bê xem rûne

Ez a tutinê te bînim bi teşî û bi ristinê



Were Kurdo Kurdo Kurdê Hemêwo

Tu çi bûyê gure’k hêlîna xwe dipewo



Tu çima bi şev neyî lo bi ro teyî

E li te xin Kurd Kurdo min gunewo



Min go qiptî qiptî Kurd Kurdê min qiptî

Ew çi qiptiyek ji destê min lo filitî

Ez bi dere serî sêz ketim

Dile gundê Xelika bi min şewitî



Were Kurdo Kurdo Kurdê Hemêwo

Min go tûro tûro tûrî Fatêwo

Min go here lê lê lê li baranê

Tavê girtiye li ser xermanê



Fatê Eşê di berda hatinî

Kurde min î nexweş ketiye li ser dûganê



Arabeyê têye ji Diyarbekir

Çiqina min û te bûye mûj û şekir

Wela bi navî Xwadê min sond xwariye

Di gunde Xelikan da pirr bîra te kir



Herêm: Xelikê Jêr



Qansiz



Wekî navê stranê, meriv dizane ku lawik î bê xêr e yan jî jênehati ye û îhtîmaleke mezin e ku keçik zewicî be.



Qansizo go songê vî dilê min ya kuştin e ya berdan e

E bê Qansizo tu ney mêr î lo tu ney mêr î



Meriv dibîne ku keçikê ji bo dilê xwe mirin daye ber çavan û dixwaze lawik jî cêmer be. Her wiha behsa berdanê dibe, ku ew jî tê wê maxnê ku keçik zewici ye.



Lo lo Qansizo qurban go ma meyitî min bişon lo bi heft ava

Ma pewin dînin ser riyeke bejin zirav, bejin kîbaro



Wele go kotingî mêra e li texe bi dönerê(*)

Qansiz e te songê hûr bike lo bi xençerê



Qansiz



Dibê Qansiz xerman yerî bişewite lo duzo pon e

Lo lo Qansizo go singê min î gewrî bê gerdan e

Qansizo go songê vî dilê min ya kuştin e ya berdan e

E bê Qansizo tu ney mêr î lo tu ney mêr î

Go tu xwedanê arabeyê heşin lo hespî nêr î

Go Qansizo tu damaweste lo li ber mimzerê

Te heta siwê çima omiza xwe kiriye devî pencerê

Wele go kotingî mêra ê li texe bi dönerê(*)

Qansiz e te songê hûr bike lo bi xençerê

Bê Qansizo ro helato û ro çû ava

Lo lo Qansizo qurban go ma meyitî min bişon lo bi heft ava

Ma pewin dînin ser riyeke bejin zirav, bejin kîbaro

Her kî’k derbas bû ma bê rehme li hestiyê dê û bavawo

Go Qansizo tu bewrar bewrar lo damekeve

Lo lo Qansizo go ma çave mino lo li te nekeve

Go herkî çavî minî lo li te dikeve

Tîrek dikeve serê min lo bi heftekî diduya dernakeve

E Bê Qansizo tu ney mêr î lo tu ney mêr î

Tu xwedanê arabeyê heşin lo hespî nêr î



Berdoş



Di nava kilama Berdoş de meriv ji herçar kilamên jor motîfan dibîne. Hinek ji van kilaman bi melodî û naveroka xwe pirr nêzikî hev in. Meriv nizane ku di nava wextê de varyasyonê wana çêbû ne, yan na? Dibe ku yek ji wan kilaman ji yên din re bibûbe mînak ku di nava demê de gotin li ser hatibin zêdekirin yan jî guhertin.



Berdoş



De min go berdoş berdoş sado rabûyî li hespê xwe yê kumêt mene

Bewrar bewrar damekeve

Her ku çavî min li bajna te çeleng dikeve

Janê dikeve serî min heftekî bi dudya dernakeve

Berdoş Berdoş li yaray te me

Lo lo min go ezî li qapî hukimatê li yanî te me

Min go ezî dönera navê te me

Berdoş Berdoş min go xarmon yêrî cî’kî pan e

Sîng û berê min î gewrî bi gerdan e

Lawik tu min direvînî birevîne

Songa duney lo yan kuştin e yan berdan e

Berdoş Berdoş li yaray te me

Min go lo lo li qapî hukimatê li yanî te me

Lo lo Berdoş min go siwê da rabûm

Kutey kuta John Deereyê te tê

Lo lo min go Hecîlera hatin me dawetê

Gotin va çi Berdoşek dile te ketê

Min got li erdê xelkê ne tu tişt e

Li erdê mino bê Cemal Gurselê li ser text e

Berdoş Berdoş li yaray te me

Ezî li qapî hukimatê lo li yanî te me

Lo lo min got ez îşlige laylonî li sirte te me



Berhevkar: Gursel Dayan



(*) navê tifingeke ku şeş gulan digire ye. Her weha wekî toplî jî tê bi nav kirin.



07.04.2016 12:19 | azad30