1. ezê dest pê bikim terîmê fîzîkê û matematîkê wergerînim.. xeleteyê min ê helbet çê bin lê ez hêvî dikim heçî kesê ku zanin an jî dixazin alîkarîya min bikin hene.. li benda wana me jî ku em tiştên xweş derxine holê..



tawdan bi îngîlîzî: acceleration, bi tirkî: ivme

newton, qanûna xwe ya duyem li ser vê terîmê ava kirîye. (ezê rojên din behsa vê qanûnê jî bikim.)



di fîzîkê de tawdan, darişteya yekemîn a lezê ye.

mezinahîya tawdanê dûrahî/(dem)*2 ye. terîmeke vektorel e.

yekeya wê m/sn*2 ye (di gorî olçeka SI). bi tîpa ''a'' tê nas kirin. a'ya acceleration ê.

têkîlîya wê zêdebûna lezê re zexm e.



ku em bi hevokekî ve binîvîsin:

tawdan; guherîna yekedemê ya leza cîsmeke bi tevger e.



cîsmeke bi tevger a ku tevgera wê sabit be, tawdana wê cîsmê sifir e.

ji ber ku, ku em bêjin cîsmeke bi tevger (mînak: otobusek) lezeke sabit va bilive,

navbera sanîyeya 1000.-1001. de leza wê 60 km/saet be,

navbera sanîyeya 1001.-1002. de jî leza wê 60 km/saet e.

bi vê yekê guherîna lezê sifir e. di (bnr: yekedem)ê da jî guhirandina lezê sifir e. lez tim eynî ye.



naa ku em bêjin

navbera sanîyeya 1000.-1001. de lez 120 m/sn be

navbera sanîyeya 1001.-1002. de jî lez 125 m/sn e, yekedemê de lez, 5 m/sn zêde bûye.

wî çaxî tawdan (a) = +5 m/sn e.