1. sînderela. bi kundira xwe navdar e.* lê ew leheng e ku mîlyonan keçikên nûgihaştî hemû dixwazin mîna wê bişans bin û li benda prensên xwe ne. Here lînkê li youtubeê ji dengê aynur bozkurtê tê peydekirin.


vîdyoyê veke

2. Jixwe “kûlkedîsî”ê ji wergêrek beredayî pêk anîne. Navê Xwelîxanê baş nebûye ji bo vê çîrokê.
Gotina “Xan”ê meriv hinekî gijikî dike. “pisika xwelî” beredayî bibe jî ji vê gotinê baştir e.

3. çîrvanokekê xelkên ewropayê ye. ka em lê binêrin xwelîxan ji tirkî hatiye wergerandin an ji zimanekî din.

du navên vê çîrvanokê hene:
a. navê sînderela ê guhertoya wêjeya fransî ye.
b. xwelîxan jî ji çîrvanokên birayên grimm e û navê wê ya resen Aschenputtel an jî Aschenbrödel. ka em li navên almanî bibînin tên çi wateyê:

aschen: xwelî, brödel>brodeln: paqijkirin/geşkirin/xeritandin/hwd ev her du peyv tên ba hev û wateya "zarokê/paqijkerê mitfaxê" hilgiriye di zimanê almanî de. her wiha puttel - puddel: xort, ciwan. bi mecazî: "Keçikek bêhêz an qirêj"

niha em bi dilrehetî dikarin bibêjin xwelîxan-a kurdî girêdayî navê almanî ye . ji tirkî nehatiye wergerandin. tenê çavkaniya wan yek e. her wiha ya tirkî "pisîka xwelî" divê wekî kurdî jî neyê bikaranîn. ji ber ku "kul kedisi" di zimanê tirkî de biwêjek e. bi wateya tembel. mêrik xweş lê anîne, wateya biwejên xwe fireh kirine. lê di kurdî de tiştek wiha tune ye ku em rabin wan teqlîd bikin.

çima xan? ev keçika ku xweliyên malê paqij dike wê di dawiya çîrvanokê de bibe prenses. û di kurdî de jî xan bexayet li prensesê tê. bi bîr bînin: sînemxan, meryemxan hwd. ne tenê ji bo wateya prensesê, lê wekî di mînakan de tê dîtin, -xan wekî paşgirekê mê-kirinê xuya dike. bi vê jî bi rastî xweş e. lê binêrin: berfînxan û her heft bejnbihost

min li zimanên din neriya:
îtalî: Cenerentola: xweliyê
azerî: Küllücə: xweliyê
sirbî: Pepeljuga: pirpinîka havînê
farsî: کفش شیشه‌ای کوچک

bêyî lêkolîn û lênerînê kêfa min ji tawanbarkirina wergerên kurdî nayê. berê hinan gotibû peyvên hevzayendîtî û honaka zanistî jî ji wergerên tirkî ne (yanî wergera wergerê ne) û teqlîd in. lê na. erê kurdî hîn rûneniştiye, loma mirov dikare îtarazan li wergeran bike, lê ne bi neheqî. û her tim bi bîr bînin ku her peyvên kurdî yên girêdayî çanda modern wê li çavên kurdan xerîb bên, jbk zimanê me yên sereke tirkî ye - bo yên tirkiyeyê. loma rica dikim, şansê bidin peyvên me yên nû. piştre rexne bikin.

nîşe: pêkan e ku em her tim pêrgî peyvên wergera wergerên tirkî bên. ev jî ne ya lêdanê ye.

4. di teza lîsansa bilind ya halîl îçen'î “Di nav çanda kurdî de çîrokêk sîndrella” de, ku li ser tezên yokê de bi hesanî têt xwandin, weha gotiye
……….
“Sibê zû radibû û ji bîre av dikişand, agir vedixwist, şîv çêdikir û cilên qirêj dişûştin. Digel vê yekê xuşkên wê jê re îşkence jî dikirin. Ji xencî wan tiştan qîzên demariya wê polik û nîsk diavêtin nav xwelî û jê re digotin tu yê berhev bikî. Êvarî hingî karên dijwarî dikir pir dibetilî lêbelê nivînek wê jî tunebû tê de raketa ji bo wî li ber tifikê wesa xwe digirt û qey wek nav xwelîyê de radiket kincên wê qirêj û gemarokî bû ji bo wî jê re digotin pisînga xwelî” (rûpel 26)
…..
di peyva xwelîxanê de maneya biçûk xistin, kêm dîtin tune.
Di nav çîrvanokê de keçikên demariya sîndrella navekî neyînî lê dikin. Ji ber ku sîndrella ser çav gemar, li ber tenûrê xweliyê de hatiye şayesandin li gorî versîyonên tirkî min xwendî.

Pisika xwelî, pisîka xwelî, pisînga xwelî bi min ne li gorî kurdî ye. Dibe ku navekî din lê bikin wekî;

Pisînga ber tenûrê
Keçika rûtenî
Bermala rûgemar
Bermala xwelî
Navmala xwelî
...hwd.

di Xwelîxan'ê de wateya neyînî tune. Keçikên demariya we bi vê navê tinazên xwe nikarin pê bînin. dibe ku di gotinê de wateya kêm dîtinê hebe.disa li gorî guhertoyên min tirkî xwendî weha difikirim.