1. an jî action t4.

Zarokên ku li gorî fermanê dimeşin bêyî ku zanibin ku dê di demek nêzîk de mafê wan ê jiyanê ji destê wan bê standin... Hêzên tarî di dawiya salên 1930'î de li dijî hin zarokên astengdar operasyoneke veşartî û awarte pêk anîn. Bername ji hêla Philipp Bouhler û doktorê Hitler, Karl Brandt ve hatî rêve kirin. Di bernameya bi navê Çalakiya 4'an de bi zanebûn jiyana 300 hezar astengdaran ji destê wan hat standin. Navê kod T4 ji navnîşana tam ya nivîsgeha koordînasyonê li Berlînê, Tiergartenstraße 4 hat...

Adolf Hitler di pirtûka xwe ya Mein Kampf de îdeolojiya Naziyan bi zelalî anîbû ziman. minasib ji bo hêza kar û xizmeta leşkerî hatin hilberandin, Hitler Tiştê ku ew ê bikira tam ev e. Di sala 1933-an de dema ku ew hat ser desthilatdariyê, wî qanûnên ku hewcedariya sterilîzekirina kêmendamên bedenî û derûnî ferz dike, pêk anî. Qanûna pêşîlêgirtina zarokên bi nexweşiyên îrsî; Nexweşên kêmbîn, kêmguhdar û nexweşên epîlepsiyê ketin ber testên nezelal û sterilîzekirinê. Bi paqijiya nijadî ve mijûl bûn, Naziyan nedixwestin van pirsgirêkan bi nifşan bikişînin.

Bijîşkê şexsî yê Hîtler Karl Brandt û Wezîrê Dewletê Hans Lammers diyar kirin ku ji bo rejîm hîn zêdetir pêş bikeve divê kesên ku bêkêr tên dîtin bi awayekî zelal ji civakê bên cudakirin.

Di destpêka sala 1939-an de, nameyek xerîb ji alîgirekî Alman û Nazî yê bi navê Richard Kretschmar hat nivîsgeha serokwezîrê Partiya Nazî; "Berî çend mehan kurekî min ê bi lingên wî tune, çavên wî kor, kêmasiyên bedenî û derûnî yên ku nayên dermankirin, çêbû. Navê wî Gerhard e, ez ji we destûr dixwazim ku ez wî bi awayekî qanûnî bikujim."

Kretschmar ji Hitler destûr xwestibû ku kurê xwe bikuje, an jî rasttir, ev "cinawir" ku wî digot. Hîtler doktorê xwe Karl Brandt şand mala Kretschmar da ku dozê bikole û piştî muayeneyê doktor piştrast kir ku teşhîs rast e û hêviya başbûnê ya pitik nemaye. Ji ber vê yekê Gerhard di 25-ê Tîrmeha 1939-an de bi derzîlêdanê hate xew kirin, sedema mirinê wekî têkçûna dil di belgeya mirinê de hate tomar kirin. Ev nameya ku di 1ê îlonê de ye, ku li Muzeya Bîranîna Holocaustê ya Dewletên Yekbûyî tê parastin, ji hêla Hitler ve hatî îmze kirin ku destûr dide bernameya otonasiyê.

Di Tebaxa 1939 de, Wezareta Karên Navxweyî ya Reich biryarek derxist ku ji doktor û hemşîre û hemşîre û hemşîre xwest ku hemî zarokên di bin 3 salî de ku nîşanên pirsgirêkên cidî yên derûnî û laşî nîşan didin. zextên li ser malbatên xwedî zarokên astengdar. Wan israr kir ku ew zarokên xwe bişînin rêzek klînîkên zarokan ên taybet li Avusturya û Almanya. Wan bi derewan ji malbatan re digot ku ew çu carî nikarin lênihêrîna ku ji zarokên astengdar re hewce dike peyda bikin û ku lênihêrîn tenê di klînîkan de dikare were peyda kirin, dema ku di rastiyê de klînîk bi rastî beşên zarokkujiyê bûn.

Personelên bijîjkî yên ku bi taybetî hatine wezîfedarkirin, zarokên li klînîkan bi pirdozkirina wan an birçîbûna wan ber bi mirinê dibirin, lê wan nikarîbûn vê yekê rasterast ji malbatan re bibêjin. Hikûmetê dizanibû ku dêûbav gava ku zanibin ku hukûmetê zarokên wan kuştiye dê nerm tevnegerin; van derewan dikarin malbatan ji bo demekê rawestînin. Armanca bernameya otonasiyê ya Naziyan tunekirina kesên astengdar ên derûnî û bedenî bû.Li gorî nêrîna Naziyan, bi vî rengî nijada Aryen dê mirovên ku ji hêla genetîkî ve kêmas in û ji civakê re bargiraniyek darayî ne, paqij bike.

Peyva euthanasia bi rastî tê wateya mirina baş; ew bi gelemperî ji bo pêkanîna mirinek bê êş ji bo kesek nexweşek kronîk an nemir ku wekî din dê cefayê bikişîne û wî ji êşa wî xilas bike, tê bikar anîn, lê di çarçoweya Naziyan de, uthanasia ji bo veşartina kuştinek hate bikar anîn. bername.Di destpêkê de, tenê pitik û zarok tevlî T4 bûn, lê her ku çarçoveya tedbîrê berfireh bû, ew dest pê kir ku hemî mirovên heta 17 salî bigire nav xwe...

Dema ku T4 bi dawî bû, ew hemî mezinên astengdar û kesên extiyar. Di nava 3 hefteyan de piştî kuştina Gerhard Kretschmar, burokrasiyek bi tevahî li seranserê Almanyayê belav bû û rewş ji hemî pisporên tenduristiyê re hate ragihandin. Hitler her weha destûr da damezrandina Komîteya Reich ji bo tomarkirina zanistî ya nexweşiyên irsî û zikmakî, bi serokatiya Brandt û Philipp Bouhler. Van mêran di demek kurt de plana xwe ya kujer xistibûn meriyetê, karmendan piştî her zayînê formek tijî dikirin, beşek hebû ku diviyabû kêmasiyên bedenî û derûnî yên pitikê tê de binivîsanda, bi tevahî 3 bijîjk li forman dinihêrîn, heke wan biryar da ku pitik bimire, ew ê kaxezê derbas bikin, doktor ji nişka ve bûne qatil, wan pêşeroja mirovan diyar dikin.

Ji 3 bijîjkan 2 bes bû ku razî bibûna, wê demê dê zarok di bin navê alîkariya bijîşkî de ji malbatê bê girtin û T4 bikeve dewrê. Hin ji vê komê, ku Naziyan wan wekî xwarinên bêkêr dîtin, birin odeyên gazê yên ku bi taybetî hatine çêkirin, hinên din jî bi birçîbûna sîstematîk hatin ceribandin. Li Berlînê, li Başûrêrojavayê Almanyayê, li Sachsenê û li ser Çemê Dunayê li Avusturyayê santralên gazê hatin avakirin. Heinrich Himmler bi xwe dît ku kesên bi gazê ketine û ji vê rêbazê pir eciband û bi fermana wî ev rêbaz di dema çareseriya dawî de gelek caran hate bikaranîn. Odeyên gazê yên ku wek tesîsên serşokê dihatin nixumandin, gaza karbonmonoksîtê ya paqij a şûşê bikar dianîn, û karkeran axurên mirovan berhev dikirin û di firaxekê de dianîn da ku ji xizmên xwe re bişînin.

Malbat an weliyên wan kesan dê belge û cerekî ku tê de sedemek xeyalî ya mirinê heye werbigirin. Tişta dawî ku bi hezaran kesên bi nexweşiyên derûnî li Ewropaya Rojhilat a ji aliyê Naziyan ve hatiye dagirkirin dîtin polîsên Nazî bû. Dema ku di Îlona 1939an de şer dest pê kir, wan armancên xwe yên tunekirina mirovan berfireh kirin.Nexweşxaneyên derûnî yên li seranserê Polonyayê ji hêla endamên SS ve hatin valakirin û nexweş hatin gulebarankirin.Ger we 80 sal berê li Almanyayê bijiyaya û we taybetmendiyên ku ez ê di demek kurt de rêz bikim hebin, hûn ê bimira. Kesên bi şîzofreniya, epîlepsî, dementia û nexweşiyên din ên kronîk ên derûnî û neurolojîkî, yên ne-almanî an jî xwînê yên têkildar, yên ku ji 5 salan zêdetir di saziyên derûnî de ne. Bername wekî mînakek tîpîk a xwezaya kaotîk a hukûmeta Hîtler xuya dibû, Reich 3-emîn dikaribû di şevekê de bernameyek wusa bi rengekî spontan pêş bixe, an jî heke pirsgirêkek wusa be ew dikaribû di nav 1-2 rojan de bixebite. berê behsa wê hatibû kirin lê hat paşxistin.

Ev polîtîka ji ber fikarên aborî dihat destekkirin, burokratan dixwest ku dewlet wan pereyan veqetîne qadên wekî deynên zewacên nû zewicî û mûçeyên bilind ji leşkeran re, li şûna ku çavkaniyê ji mehkûm an jî kesên xirap re veqetîne. Hermann Pfannmüller, bijîjk, pispor bû ku hêdî hêdî zarokan bi birçîkirina wan bikuje; bi dîtina wî, kîmyewîyek hişk ku dil rawestand, xwezayîtir û bê êş bû.Lîstikvana Awûstûryayî Frida Richard yek ji çend kesên ku ji navenda euthanasia ya li Hadamar rizgar bû, Frida di kampa komkirinê de li Polonya ma. Ew di îlona 1946an de, piştî ku şer bi dawî bû, mir. Demek dirêj derbas nebû ku Alman hîn bûn ku qetlîamên komî yên mezin û zarokan wek sira dewletê nayê girtin.

Gelek hemwelatî, gelek doktorên ku li dijî T4 îtîraz kirin hebûn. Beriya ku SS ji bo wan were, wan xwest ku xizm û nexweşên xwe ji wan saziyan derbixin û protesto li seranserê Almanyayê belav bûn û gihîştin dêrê. Her du dêrên Protestan û Katolîk ragihandin ku ev bername şermeke exlaqî ye û tu hincet wê vê sûcê veşêre.Partîya Nazî her tim bi civakên olî yên li Almanyayê re xwedî têkiliyeke dijwar bû, her çend wan heta dawiyê li hev nekirin, lê dêrê hêzeke cuda û bi giranî serbixwe di dilê sîstemeke ku bi lez û bez veguherî dîktatoriyê de temsîl dikir.

Di dawiyê de eşkere bûn derbarê tiştên ku li navendên kuştinê diqewimin, malbatên qurbaniyan hemî hema hema heman ezmûn bûn. Kesên taybet di destpêkê de ji aliyê xêrxwaziyê ve hatin girtin, piştre ger ku nexweş karibin binivîsin hin malbatan name wergirtin û herî dawî jî agahî girtin ku hezkiriyên wan ji ber nexweşiya sorikê mirine û cenazeyên wan hatine şewitandin. ji bo hin tedbîrên tenduristiyê şewitandin. Gava ku mirov hişyar bûn, dêran dest bi berxwedanê li dijî bernameya T4 kirin bi axaftinê ku hişyariyê bilind bikin û tewra belavokên li ser mijarê belav kirin. Piştî protestoyan, Hîtler ferman da ku bernameya otonasiyê di Tebaxa 1941 de were rawestandin, rawestandina T4 nayê wateya bidawîbûna operasyona kuştinê, otonasiya ji bo zarokan wekî berê berdewam kir, dawiya wê ya rastîn bi rojên dawîn ên Şerê Cîhanê yê Duyemîn re bû. Bername beriya ku bi dawî bibe, ne demek berê ji bo karkerên biyanî, birîndarên şer û nexweşên gemarî jî hat sepandin.

Wexta ku her tişt qediya, 300,000 kes mirin, hema hema hemî Alman an Avusturî bûn, her çend ne diyar e çend kes mirin; dibe ku hejmar pir zêdetir be. Hermann Pfannmüller li Munchenê ji ber otonaziyê dihat darizandin, 2 sal şûnde 5 sal cezayê girtîgehê lê hat birîn û piştre ev 4 sal hat daxistin û di sala 1961'an de li Munchenê jiyana xwe ji dest da. Di 20ê Tebaxa 1947an de Doktor Karl Brandt li dadgeha Nurnbergê bi îdamê hat mehkûmkirin. Tenê hin Naziyan karîbûn bi edaletê re rû bi rû bimînin, Philipp Bouhler piştî şer hate girtin lê bijart ku bi jina xwe re xwe bikuje.

Li gel Doktor Brandt, çend doktorên din jî bi îdamê hatin mehkûmkirin.