1. dîroka nivîskî û hemû alfabe bi vê tîpê destpêdikin * * * *

2. Tîpa ku di kurdî de tê dîrêj kirin. Tîpê a mîna aa Bi qasî 2 heb “a” tê xwendin. Di kurdî tîpa a her car dibe “a x 2”



Mînak:



di tirkî de wan peyvan li jêre ji aliyê merivekî bi tirkî were xwandin nayê dirêj kirin.



Agahî

Alîkarî

3. (bnr: erê), belê, erênî.

Dijwateya na

Wekî dî wîkîferhengê dûvdirêj kiriye û gotiye :


1. yekem tîpa û yekem dengdêra alfabeya kurdî ye û nîşana dengek dirêj e
2. ax!, ox!, of!, oy!, wey!, heyha! weyla!: A çi hewayek xweş e! 'Ax çi rojek xweş e!' A çi zalim e! 'Wey çend zordar e!'

3.e, erê, belê, bersiva erênî
'Çi?' ’(Min nebihîst ka te çi got?'

4.li şûna peyvên yekjimar yên zayendmê yên diyar: A min sor e 'Sêva min sor e.'

5.li şûna navdêrên zayendmê daku navdêr neyê dubarekirin: Roj a wan e 'Roj roja wan e.'

6.dikeve navbera du diyarkeran yên ku li dû peyvek yekjimar ya zayendmê tên: pirtûka sor a li erdê

7li şûna "ew tişta (ku)": A ku wî got, me ji mêj ve dizanî 'Ew tişt, ya ku wî got, me ji mêj ve dizanî.'

7.ji çend kesan yan tiştan yeke diyar ya zayendmê: Du keç bûn. A bejndirêj pirçreş bû 'Du keç bûn. Keça bejndirêj pirçreş bû.' Sê kes bûn: yek şabanû, yek dotmîr û yek jî xidam. Navê a xidam Xecê bû 'Navê xidamê Xecê bû.'

8.bi gotina, li gor gotina, bi şîreta, li gor şîreta, li gor pêşniyaza: Ger bi a min bikî, qet ji vir naçî.

9.di hin devokan de dikeve pey kirdeyên / subjeyên yekjimar yên zayendmê û wateya berdewamiya kirinê didiyê: Xezal a dinivîse 'Xezal aniha / vê gavê / vê kêlîkê dinivîse.' Ez a dixwim 'Ez li ser xwarinê me.' Tu a dixwînî 'Tu tam vê bîskê / kêlîkê dixwînî.' Ew a dipêje 'Ew aniha dipêje.'

10.di hin devokan de lêkera "bûn" di rewşa yekjimar ya dema nihoyî de bo kirdeyên yekjimar yên zayendmê dide: Jiyan a li malê 'Jiyan li malê ye.' Ez a li malê nînim 'Ez ne li malê me.'

11.di hin devokan de di dema borî ya dûdar de li bireserên (objeyên) yekjimar yên zayendmê zêde dibe: Min ew kitêb a kirriye 'Min ew pirtûk kirriye.' Bo navdêrên /
12.cînavên yekjimar yên zayendnêr binere: ê

13.di hin devokan de li şûna "e" ya forma dema nihoyî ji lêkera "bûn" bo cînava sêyem ya yekjimar: Ew mezin a 'Ew mezin e.'

14.destpêk: Ji a ta z 'ji destpêkê ta dawiyê', 'ji serî ta binî'

15.bijare, herî baş: Ev hêk kalîte A ne 'Ev hêk yên herî baş in.' 'Ev hêk yên bijare ne.'

16.kurtebêjeya van peyvan: amper, ar)

4. (bnr: erê), (bnr: belê), erênî.

Dijwateya na

Wekî dî di wîkîferhengê de dûvdirêj nivîsiye û gotiye :

Biguherîne
yekem tîpa û yekem dengdêra alfabeya kurdî ye û nîşana dengek dirêj e
ax!, ox!, of!, oy!, wey!, heyha! weyla!: A çi hewayek xweş e! 'Ax çi rojek xweş e!' A çi zalim e! 'Wey çend zordar e!'
e, erê, belê, bersiva erênî
'Çi?' ’(Min nebihîst ka) te çi got?'
li şûna peyvên yekjimar yên zayendmê yên diyar: A min sor e 'Sêva min sor e.'
li şûna navdêrên zayendmê daku navdêr neyê dubarekirin: Roj a wan e 'Roj roja wan e.'
dikeve navbera du diyarkeran yên ku li dû peyvek yekjimar ya zayendmê tên: pirtûka sor a li erdê
li şûna "ew tişta (ku)": A ku wî got, me ji mêj ve dizanî 'Ew tişt, ya ku wî got, me ji mêj ve dizanî.'
ji çend kesan yan tiştan yeke diyar ya zayendmê: Du keç bûn. A bejndirêj pirçreş bû 'Du keç bûn. Keça bejndirêj pirçreş bû.' Sê kes bûn: yek şabanû, yek dotmîr û yek jî xidam. Navê a xidam Xecê bû 'Navê xidamê Xecê bû.'
bi gotina, li gor gotina, bi şîreta, li gor şîreta, li gor pêşniyaza: Ger bi a min bikî, qet ji vir naçî.
di hin devokan de dikeve pey kirdeyên / subjeyên yekjimar yên zayendmê û wateya berdewamiya kirinê didiyê: Xezal a dinivîse 'Xezal aniha / vê gavê / vê kêlîkê dinivîse.' Ez a dixwim 'Ez li ser xwarinê me.' Tu a dixwînî 'Tu tam vê bîskê / kêlîkê dixwînî.' Ew a dipêje 'Ew aniha dipêje.'
di hin devokan de lêkera "bûn" di rewşa yekjimar ya dema nihoyî de bo kirdeyên yekjimar yên zayendmê dide: Jiyan a li malê 'Jiyan li malê ye.' Ez a li malê nînim 'Ez ne li malê me.'
di hin devokan de di dema borî ya dûdar de li bireserên (objeyên) yekjimar yên zayendmê zêde dibe: Min ew kitêb a kirriye 'Min ew pirtûk kirriye.' Bo navdêrên / cînavên yekjimar yên zayendnêr binere: ê
di hin devokan de li şûna "e" ya forma dema nihoyî ji lêkera "bûn" bo cînava sêyem ya yekjimar: Ew mezin a 'Ew mezin e.'
destpêk: Ji a ta z 'ji destpêkê ta dawiyê', 'ji serî ta binî'
bijare, herî baş: Ev hêk kalîte A ne 'Ev hêk yên herî baş in.' 'Ev hêk yên bijare ne.'
kurtebêjeya van peyvan: amper, ar

5. (bnr: erê), (bbr: belê) erênî.

Dijwateya na


Wekî dî di wîkîferhengê de wilo hatiye gotin:

yekem tîpa û yekem dengdêra alfabeya kurdî ye û nîşana dengek dirêj e
ax!, ox!, of!, oy!, wey!, heyha! weyla!: A çi hewayek xweş e! 'Ax çi rojek xweş e!' A çi zalim e! 'Wey çend zordar e!'
e, erê, belê, bersiva erênî
'Çi?' ’(Min nebihîst ka te çi got?'
li şûna peyvên yekjimar yên zayendmê yên diyar: A min sor e 'Sêva min sor e.'
li şûna navdêrên zayendmê daku navdêr neyê dubarekirin: Roj a wan e 'Roj roja wan e.'
dikeve navbera du diyarkeran yên ku li dû peyvek yekjimar ya zayendmê tên: pirtûka sor a li erdê
li şûna "ew tişta (ku)": A ku wî got, me ji mêj ve dizanî 'Ew tişt, ya ku wî got, me ji mêj ve dizanî.'
ji çend kesan yan tiştan yeke diyar ya zayendmê: Du keç bûn. A bejndirêj pirçreş bû 'Du keç bûn. Keça bejndirêj pirçreş bû.' Sê kes bûn: yek şabanû, yek dotmîr û yek jî xidam. Navê a xidam Xecê bû 'Navê xidamê Xecê bû.'
bi gotina, li gor gotina, bi şîreta, li gor şîreta, li gor pêşniyaza: Ger bi a min bikî, qet ji vir naçî.
di hin devokan de dikeve pey kirdeyên / subjeyên yekjimar yên zayendmê û wateya berdewamiya kirinê didiyê: Xezal a dinivîse 'Xezal aniha / vê gavê / vê kêlîkê dinivîse.' Ez a dixwim 'Ez li ser xwarinê me.' Tu a dixwînî 'Tu tam vê bîskê / kêlîkê dixwînî.' Ew a dipêje 'Ew aniha dipêje.'
di hin devokan de lêkera "bûn" di rewşa yekjimar ya dema nihoyî de bo kirdeyên yekjimar yên zayendmê dide: Jiyan a li malê 'Jiyan li malê ye.' Ez a li malê nînim 'Ez ne li malê me.'
di hin devokan de di dema borî ya dûdar de li bireserên (objeyên) yekjimar yên zayendmê zêde dibe: Min ew kitêb a kirriye 'Min ew pirtûk kirriye.' Bo navdêrên / cînavên yekjimar yên zayendnêr binere: ê
di hin devokan de li şûna "e" ya forma dema nihoyî ji lêkera "bûn" bo cînava sêyem ya yekjimar: Ew mezin a 'Ew mezin e.'
destpêk: Ji a ta z 'ji destpêkê ta dawiyê', 'ji serî ta binî'
bijare, herî baş: Ev hêk kalîte A ne 'Ev hêk yên herî baş in.' 'Ev hêk yên bijare ne.'
kurtebêjeya van peyvan: amper, ar)

6. herfa ku di transkrîpta min da ji wê herfê du heb li ba hev tunene *

7. bi îngîlîzî yek e. lê dema peyva dûre bi tîpek dengdar be, weke "an" tê bikaranîn.

8. Di kurdî de tîpa yekemîn e. Bi vekirina lêv û ji qirikê derdikeve.