1. Berî ku balafir hebin, gelek kaşif diketin xewn û xeyalên çêkirina makîneyekê ku ew bikare mîna çûkekê bifire. Lê di wê demê de ji bo makîneyeke weha motor tunebûn. Ev nêzîkî 80 salan e ku balafirên bi motor saz bûne. Gelo balafir çawa dikarin bifirin? Formê baskên balafiran weha ne ku dema ba li wan dixe, ew balafirê ber bi jor ve hildidin. Herwekî ku meriv kevirekî pahn li ruyê avê bixe û bi alîkariya avê ber bi jor bilind bibe. Ji bo ku balafir bikaribin rabin û bifirin, divê ew pir bi lez û pît herin.



(bnr: ansiklobediya zarokan)

2. balafir an jî firoke yek ji alavên girîng ên firînê yên bi sîstema aerodînamîkê difirin e. pirranî ji bo raguheztina rêwiyan û şêr tên bikaranîn. hêza xwe ya rakirinê, li hewa girtinê ji baskên xwe digire. ya ku balafiran ji babirok, zeplîn û yên din vediqetîne ev e.



ramana firînê gelek kevn e li cem mirovan. bi hezaran salan mirovan xwastin alaveke firînê biafirînin. ev fikra wan di sedsala 20emîn de bicih hat. bi angaştên newton û xebatên birayên wright frokeyên pêşîn hatin çêkirin. îro gelek cureyên balafiran hene. rojbiroj teknîk û hêza wan bipêştir dibe.