Kategoriyan hilbijêre;

Tenê yên kurdî?:

Pêşîn yên:

Agahî: dema 2 an jî zêdetir kategorî hatin hilbijartin, bila mijar wan hemû kategoriyênku te bijartine, bihewîne an hema tenê yek ji wan kategoriyan bihewîne jî bes e?
Hemû an hema kîjan be:


11 mijar û 12 peyam
rêbera rastnivîsînê

rêbera rastnivîsînê

18. îbrahîm seydo aydogan ji bo qaşo-rêbera rastnivîsînê ya weqfa mezopotamyayê çend tişt gotine li ser facebookê. bi kurtasî: "Standarteke kurdî ji xwe hebû... ji dêleva avakirina standartê ve, şiklên cuda danîne ber hev... Ez bi xwe hê jî ji ya Celadet pê ve tu grameran pêşniyar nakim, lewre min hemû gramer xwendine, lê min nedîtiye ku kesî li ya Celadet zêde kiriye."

"Xebat bila bên kirin û nîqaş jî bila hebin. Bê guman, hemû dê li xêra me bin, herçend Rêbera Rastnivîsînê di nava xwe de provokasyonan vehewîne jî. " Here lînkê

"komxebata kurmancîyê(!)" standarda kurdî xera dike û xelk bêyî rexnegirtin paş wan diçin. çima hin tişt bo wan hêsantir e! heyf e, sed heyf!

hemû nivîs:


Li ser RÊBERA RASTNIVÎSÎNÊ
çend bibîrxistin û têbinî
Amadekirina Rêberan çandeke fermî ye. Pêşî dezgehên fermî divê vî karî bikin. Lewre otorîte ye. Yê me, ew nebûye para me. Paşê kesên ku meşrûbûna wan nikare were nîqaşkirin hene, wek Celadet Bedirxan. Ew jî dibe otorîte. Ne bi tenê dezgeh û dewlet, otorîte jî nebûye para me. Heger ev nebin, hingê hemû cerribandin dibin sermayeya karekî populer û populîst.
Min berê jî behsa termînolojiya zimannasiyê kiribû û « termînolojiya takekesî » ji « termînolojiya giştî û hevpar » cuda kiribû. (Bnr : Guman1: Zimanê Kurdî).
Hingî min got, mû bi zimanê min ve şîn bû. Ji ber ku li cem me adet e. Nivîskarên kurd, yên berî xwe naxwînin û eyba me ya mezin ev e. Nizanin bê çi rexne û lêkolîn tên çapkirin û, em rastiyê bibêjin, ne xema wan e jî.
Di avakirina standarkirina zimanî de, du qaîdeyên bingehîn hene.
1. Divê armanc nebe ferzkirina şiklekî tercîhî û nebe « ev ya rast e û ev ya xelet e ».
2. Şikl û forma ku êdî bûye qaîde nikare were guhertin. Lewre « ziman » jîndar e û guh nade biryaran. Weke mînak, ev 20 sal in ku pereyê Euro heye û Tirkan navê Avro lê kiriye; lê xelk Avro bi kar naynin û henekê xwe pê dikin. Lewre ew tişt berî ku Turk Dil Kurumu mudaxale bike ketiye nav zimanê tirkî û bi cîh bûye.
Li cem me jî weha ye. Lê derfeta guherîna gellek tiştan di kurdî de heye. Sebeb jî rewşa me ya siyasî û civakî ye. Hê derfet heye ku mirov tiştên nû sererast bike, tiştên tevlihev zelal bike. Lê mirov nikare tişta ku bûye adet biguherîne.
Min hê di versiyona yekem ya Mistefa Aydogan de rexneyên xwe nivîsîbûn û di pirtûka xwe ya bi navê Guman1: Zimanê Kurdî de weke beşekî cîh dabû vê nîqaşê. Lewre, pêşî, min di dewra Le Monde Diplomatique Kurdî de Rêberek ji bo werger û edîtoran amade kiribû û dabû weşanxaneya Rûpelê ya ku ew rojname çap dikir. Ji me re lazim bû, lewre me hewl dida ku di rojnameyê de standartek hebe. Bi dû re, weşanxaneyê ew not dabûn Malmîsanij û Mistefa Aydogan da ku Rêbereke berfireh amade bikin. Ji ber wê ye ku hayê min baş ji pêwîstî û amadekirina wê xebatê heye ku bi taybetî ji bo karê çapemeniyê pêdivî pê hebû. Me pirsgirêkên sereke zelal kiribûn, Rêberê jî lê zêde kiribû. (Hemû, nivîskî li cem me hene bê me çi û çima pêşniyar kiribû).
Gava ku Rêbera pêşîn gihîşt min, min fahm kir ku ew karekî baş e, lê ne serkevtî ye, lewre pirsgirêka daçekên « di ... re » û « di ... de » bi şiklekî deradetî hatibû çareserkirin. Herweha î’ya berî y’yê veguherîbû ser eslekî cuda ku ne lazim bû. Celadet Bedirxan di dewra xwe de şiklek hilbijartibû û ya wî bûbû otorîte, yanî bûbû Rêber. Derdê me, ne fonetîk an guherîn û cudahiya î û y an jî cudahiya dengên curbecur bû ku bi p û k dihatin nivîsandin. Derdê me, standartek bû. Lê Rêbera nû, ew standarda heyî tevlihevtir kiribû û ji armanca xwe bi dûr ketibû.
Herweha, pirsgirêka veqetandek an jî ezafeyê jî bi serê xwe ve hatibû tevlihevkirin ku Rêbera nû dîsa standarta Celadet Bedirxan serobinî kiribû. Pêşniyarên Celadet ne pelên Qur’anê ne, lê belê pêşniyarên wî bi pirranî êdî bûne qaîde û standartek li ser wan hatiye avakirin. Rêbera nû ev standart şolî dikir. Gotibû « diranekê min » û « jineka baş” ku ev form ji xwe di kurmanciyê de hene; lê standarta nivîsê li ser wan nehatiye avakirin. Standart adet e, êdî bûye adet û kêm kes bi devokê gundê xwe dinivîsîne. Li Qoserê jî kes nabêje « Ew kurd e », herkes dibêje « ew kurd i ». Em nabêjin « Min got », em dibêjin « Mi go »; lê em ya xwe ferz nakin û standarta heyî yanî « standarta giştî û hevpar » qebûl dikin ku bi salan û bi tecrubeyeke berfireh ve ji xwe ber ava bûye. Heger herkes weha bike, em ê jî weşanxaneyekê ava bikin û deh kesên xwedan dîplomayên akademîk bînin ba hev û em ê jî 3 Rêberên ji hev cuda çap bikin û kî tiştekî li ser me bibêje jî, em ê bibêjin « ji bexîlî û çavnebariyê weha dikin ».
Ji min re bû miraq û min ji dêya Mistefa Aydogan pirsî ka bê kurê wê ji ku fêrî wê forma « diranekê min, jineka min » bûye. Gava ku min jê pirsî, wê got « diranekî min ». Yanî dêya wî jî weha napeyive. (Ez dizanim, ji ber ku dêya min e jî). Hingê amadekarê wê Rêberê pişta xwe dabû cîhê desthilatdariyê ku di xebatên zimannasiyê de ev metod karekî rojane ye û nabe daîmî. Ew dewra qirna navîn derbas bûye.
Tew ez behsa apostrofê nakim ku min her ji destpêkê ve pêşniyar kiribû lê wan bi dû re ji Rêbera Le Monde diplomatique avêtibû. Ez ji vira dîsa bibêjim. Hema em nexwazin jî, Apostrof dê di Kurdî de bi cîh bibe, hezar weqf û kes li dij bin jî. Pirsgirêk ne « paşeroj an pêşeroj” e. Pirsgirêk metod û têgihîştina dînamîkên zimanî ye.
Standarteke kurdî ji xwe hebû, lê Rêberê ew tev li hev dikir. Weşanxaneyê versiyona pêşîn ji min re şandibû û min jî fikra xwe ji wan re gotibû. Lê, guh nedabûnê, ji ber ku temenê min ji yê amadekaran ciwantir bû.
Îcar versiyona duyem bi tevlêbûyina gellek kesan ve hat amadekirin. Vê carê kes bi min neşêwirî. Lê dîsa jî min fikra xwe piştî çapkirina wê bi kubarî belav kir.
Amadekarên wê pirtûkê zanayên zimanê kurdî ne, hemû jî kesên rûmetdar û xwedan nirx û qedr in. Lê belê, wan jî ji dêleva avakirina standartê ve, şiklên cuda danîne ber hev û, di ber re, ew serobinîkirina Rêbera destpêkê piçekî sererast jî kiriye. Mala wan ava; lê zimannasî bi van awayan ve nabe, lewre Rêber divê şiklekî hevpar pêşniyar bike. Bi fransî û ingilizî jî hene û hemû bi demê re bûne otorîte, lewre maqûl in. Bi « Ev jî dibe û ew jî dibe » ve nabe. Standart têkel dibe bi vî awayî ve.
Mirov ji bo dezgehekê dikare Rêberekê çêbike, ji bo dewletekê çêbike û ya mirov dibe « otorîteyeke meşrû ». Hingê, heger mirov li meşrûbûyinê binere, ya van her du versiyonên Rêberê bi pirsgirêk e; mirov li otorîteyê jî binere, dîsa bi pirsgirêk e; û heger mirov li metodê binere, ji xwe ew bi serê xwe ve pirsgirêk e. Rêzimaneke me ya zelal û berfireh nîne ku em pêşniyarî xwendekaran bikin. Ez bi xwe hê jî ji ya Celadet pê ve tu grameran pêşniyar nakim, lewre min hemû gramer xwendine, lê min nedîtiye ku kesî li ya Celadet zêde kiriye. Tew ez behs nakim bê çendan ji wan mesele tevlihevtir kiriye. (Min hin ji wan dîtine ku beyî xwendina rêzimanên din, wan jî li cem xwe rêzimanek nivîsiye. Min yek jî dît ku ya Celadet rasterast kiriye kurdî û li ser navê xwe çap kiriye).
Min di pirtûka xwe de behsa gellekan ji wan kiriye, da ku alîkariya siberoja xebatên zimannasiya kurdî bikim. Lê herkes li mala xwe xelîfe ye, kes nabêje mastê min tirş e û ez şîrê qusiyayî jî lê zêde dikim.
Xebat bila bên kirin û nîqaş jî bila hebin. Bê guman, hemû dê li xêra me bin, herçend Rêbera Rastnivîsînê di nava xwe de provokasyonan vehewîne jî.
Û kî dilê xwe digire, bila bigire. Yan vî karî mekin, yan jî gava ku we kir, divê hûn zanibin guh bidin xelkê jî. Heger na, ji xwe karê we dê berhewa biçe. Oscar Wilde gotiye « kî rastiyê dibêje, hey rojekê dê rastiya wî bê fahmkirin, bila xeman nexwe ».
Gava ku 15-20 zilam werin cem hevdu, mirov hêviya xebatên ciddî ji wan dike, lewma em xema wan û xebatên wan dixwin; û lewma em rexneyan li wan digirin. Heger na, ji xwe wek ku ew dikin, me ê jî guh nedaya wan; lê metoda me ya zanistî ye, ne eşîrî û cemaatî ye.



22.02.2020 11:37 ~11:41 | biruya hayao miyazaki

Hemûyan Bixwîne

Xêra xwe vê peyvê ji îngîlîzî wergerîne kurdî
destkol
dengdanên dawîn (yên din..)
rexşê belek [1]
Navê hespê ristemê zal e. Di destanên persan mina şehnameya firdewsî...
pelûl [1]
Diranê feqîran di pelûlê da dişike....
tirşik translate [3]
Mirmirokî:kekremsî Mêrokî:erkeksî Mîrovokî, merivokî: însansi Tirş...
kerguh [3]
Ajalekî şêrîn e Ji bo "taybetmendiyên" wan gotine kerguh. Gu...
pelûl [1]
Ez pir jê hez dikim li jor nivîskar gotiye xwarin û şêraniya pîr û ka...
belki ev jî bala te bikişînin
» rêbera rastnivîsê ya tirşikê

Kategoriyên mijarê::
nivîskarên ku li vê mijarê nivîsîne


sitemap
reklamokên beredayî