1. ji çav û kaniya wîkîpediyaya xêrê:



1- organek nerm e di devî de,

beşek ji leşê mirov û heywanan yê di devî de ku bo tamkirin, alîstin, daûrandinê û (ji alî mirovan ve) bo

axaftinê tê bikaranîn

2- axiftina miletekî,

axiftina komekê, miletekî, herêmekê yan welatekî ya ku ji alî pergala xwe ve yek e û ji alî hemî kesên pê diaxivin ve tê famkirin:

zimanê kurdî, zimanê inglîzî, zimanê erebî

3- pergala danûstandinê,

sîstema hemî dengên mirov bi kar tînin daku peyamên xwe bi hev bidin famkirin

4- danûstandina bêgotin,

jest û mîmîkên mirov bi hev re bi kar tînin daku pê peyama xwe bigihînin hev

5- danûstandina lawiran,

dengên heywan bi kar tînin daku peyamên xwe bigihînin hev yan kesekî / tiştekî

6- biwêjên taybet,

pergala ragihandinê ya hin aliyên taybet:

zimanê wêjeyê, zimanê kompûteriyê, zimanê leşkeriyê, zimanê gundiyan

7- şêwazên bikaranîna peyvan:

zimanê dîplomasiyê

8- hinêra axiftinê,

karîna anku şiyana peyivînê:

bêziman e

9- şêweyê axiftinê:

zimanxweş; zimandirêj

10- (devokî) kilîl, kilît, mifte, enextar, amûrê ku derî pê tê vekirin..



etîmolojiya peyvê: ''ji proto-hindûewropî dn̥ǵʰwéh₂s, îraniya kevn *hiźu̯ā-, têkilî soranî ziman, kelhurî ziwan, avestayî ((hizvâ-), sanskrîtî जिह्वा (cihvâ-), bi pehlewî izwan, pehlewî uzvān, zazakî ziwan/zon/zun, almanî zunge, inglîzî tongue..''



biwêjên ku kurdan ji vê bêjeyê çêkirine:



(bnr: zimanbest), (bnr: bêzar), (bnr: bêzar û ziman)

(bnr: zimandirêj)

(bnr: zimangiran)

(bnr: zimannazik)

(bnr: zimanşîrîn), (bnr: zarşîrîn), (bnr: zimanxweş), (bnr: zarxweş)

(bnr: zimanfis), (bnr: zimantis)

(bnr: zimantat), (bnr: lalûte), (bnr: tirtirî)

(bnr: zimantûj)

(bnr: zimantal), (bnr: zartal)

(bnr: zimanmar)

(bnr: zimanreş), (bnr: zimanpîs), (bnr: zimanbigû)

(bnr: zimanhilû),(bnr: zimanşeyik)

(bnr: zimanzelal)

(bnr: zimanpak), (bnr: zimanpaqij)