9. dewama wê hatiye, camêr û canik jê têr nebûne; li ser bertekên hişk û qayîm vê carê vegerane û kurdî jî nivîsîne! (di vê de gotin anîne ser ku wan wê ji xwe kurdî jî binivîsiya, lê ez qet bawer nakim, li ser bertekan kurdî nivîsîn) ji xwe kurdî û tirkîya wê dûrî hev bû, ya duyem yanî kurdî hewl dabû ya tirkî hinekî pak bike lê ne babo, hê edemtir bû. serde camêr û canika ji kesên beyannameya wan a yekem rexne kirî re gotine: ev kesên em rexne kirine cahil, xwenezanî û ne-aqilmend in.!! dirêj nekim, beyannameya wan a duyem jî li vir e. (divê ev guftugo winda nebin, da carek din neyê serê me.)


NAMEYA DUYEM JI BO FIRAT CEWERÎ
Û MERSIYEYEK LI SER EDEBIYATA WÎ
“Metinxwanek ku nebit, sahibê m’ena çi bikit?”
Ehmedê XANÎ
Ev daxuyanî, îtîrazeke kolektîf e bi zar û zimanê piçûkê di kurmanca
û diyarî ye ji bo apê me Zinarê Xamo..
Pêşî em ê ji we re çîrokekê bêjin, paşê derdê xwe, paşê jî galegal û gotegot û wesselam û Ellahû ‘elem..
Neqil dikin ku çend sal berê lîsteyek diçe ber destê nivîskarekî kurd û jê re dibêjin “ka pismam navê çend nivîskarên GEWRE yên kurd binivîse wek berendamê xelata NOBELê, da em bizanin kîjan edîb û polat û ş’airên me hêjayî vê xelatê ne.” Camêr radibe gopalê xwe datîne ber serê xwe, şivan e ha, kulavê xwe davêje ‘erdê û li nav eniya lîsteya berendamên Xelata Nobelê, NAVÊ XWE dinivîse. (Tu tu tu turoll shoooow!) Bila we hay jê hebe ku ew nivîskar ne Firat Cewerî ye, her kes baş pê bawer e ku roja îro lîsteyek biçe ber destê wî, ew ê jî navê xwe li serê lîstê binivîse. Çimkî çima nenivîse? Aha b’Xwedê em hatin ser meselê!
“Okuyorum, anliyorim ema qonişemiyorumcîler” ne tê de, her kurdê ku dikare kurmancî bixwîne û fêm bike, baş dizane ku Firat Cewerî nivîskarekî/romannûsekî serkeftî nîn e. (Tesbîta ‘zanistî!) Ji behremendî, yetenek û qabiliyet û talenta edebî ya dem û dewranên post-modern bê par maye. Eger referans hewce bike, fermo: (Todorov: 2007: 134, Eagleton: 2012: 46, Eliot: 1921: 231, Alan: 2008: 156) Lê balkêş e ku ji bilî çend nivîsarên rexneyî yên li ser berhemên wî (Bnr. Remezan Alan, Fahriye Adsay, Ibrahim Seydo Aydoğan, Clement Scalbert Yücel) heta niha dengek/rexneyek/şîretek xurt ji devê kesî derneketiye li ser vê meselê ku camêr êdî dev ji romanên ji hev xirabtir û klîşetir berde. Sebebên vê bêdengiya ‘ulema û rewşenbîrên kurd her çi be, nifşê nû vê qebûl nake. (Û ev tiştekî baş e?) Ji ber ku îtîraza me îtîrazeke edebî ye û Firat Cewerî jî zêde karîzmatîk e, fotrafên wî zehf têne ‘ecibandin, bila xwenezan û ne-aqilmendên vê civaka derdkêş û bêdewlet, (ji kerema xwe) meselê ebeden neynin ser şexsiyeta wî filan. Manîpulasyon ne lazim e jixwe em wê dikin, daxwaza me ew e ku gengeşe û rexneyên baş li ser edebiyata xirab a kurmancî êdî meydana kurmanciya gewr dagirin. Ne populîzm û propagandaya berhemên pûç î miskîn î heram î kotî ku zêdetir in ji berhemên baş.
Nûdem, Antolojiya Çîrokên Kurdî û xebatên wî yên weşangeriyê di arşîvên tarîxa edebiyata kurdî de ji xwe mehfûz in û her dem dê qedrê wan bê zanîn. Cewerî, piştî van karûbarên xweş û kêrhatî bi salan gelek roman û hin çîrok jî nivîsîn ku wek fenomenekê li hemû civatên edebî yên welatê kurmanciyê her behsa wan bû. We jî essehî ev bihîstiye: “Birader/xuşke ciwanekem, min romana “Maria Melekek Bû” îro xwend, pirr xirab bû. Edebiyat eger ev be, ez ê dest bi muzîkê bikim.” (Anonîm.)
Eger bi qewlê Xaniyê nemir êdî ji vî qumaşî re xerîdarek peyda bûbe û qedrê qelema me hatibe zanîn, nexwe em ê bipirsin: Çima li her mecra û panel û guftûgo û sempozyûm û panel û fûar û çarşembe bazariyên li ser edebiyata kurdî, Firat Cewerî her hazir û nazir e? Hem wek AKTER (jön!) hem wek NIVÎSKAR (ş’air-wergêr-weşanger-çîroknûs-romannûs-cerebenûs) hem jî bi berhemên xwe wek kirde. Ev PR, ev lansman, ev reklam ev ‘eyarkirinên hevpeyvînên li gel çapemeniya fermî/dijmin a desthilatdarên serdemê (ku tekane derdê wan qirkirina kurdan e û tunekirina zar û zimanê kurdî ye) ma ne zêde ye ji bo şexsekî? Jixwe Firat Cewerî bi tena serê xwe li ser profîlên xwe yên ‘torên civakî’ (ev tor jî çima zêde şexsî ne û çima bûne ‘embara egoya edebî’?) camêr bi têra me û we û deh Kurdistanên din ên çarparçe reklama xwe dike. Networka xwe bi qasî ya Mark Zuckerberg berfireh kiriye. Helal be jê re! Li ser çi? Pênc-şeş romanên ji edebîbûnê dûr. Bi ser de jî wergerên bilezûbez ên tirkî, xwexweşkirin û galegalên li gel çapemeniya Tirkiyê... Melayê Cizirî ji gora xwe rabe û vîdyoyên wî yên li ser Instagramê temaşe bike, wey hewar! Billah ew ê şerê gêrîla li hember cema’eta Stockholmê bide destpêkirin, ‘ewil jî berê xwe bide mala Firat Cewerî û bêje “Ez ê yekî bikujim, dil ji min bir dil ji min! (Nekenin, wellehî mesele evqas trajîk e!)
Roja îro Bextiyar Elî sax e, Şener Özmen jî sax e û romanan dinivîsin. Û nîşanî me didin ka roman çi ye çawa tê nivîsîn. Roja îro Berken Bereh sax e, Kawa Nemir sax e, Fatma Savci sax e (temendirêj bin) û helbestan dinivîsin. Şêrzad Hesen sax e û çîrokan dinivîse, Hesenê Metê sax e, Mehmet Dicle sax e û çîrokên supper dinivîse. De ka (maddî-m’anewî) derfetên Firat Cewerî tenê ji bo SALEKÊ bidin Mehmet Dicle, kitêbên wî wergerînin bo 6-7 zimanên sereke yên cîhanê û werin wê demê em li ser îmaja edebiyata kurdî nîqaşê bikin. Mirov dikare gelekên din li van navan zêde bike. Meseleya me ne şexsekî ye ku em wî bixin bin erdê an jî derxine ezmanan. Em hewl didin ku vê bibêjin; gelek nivîskar û helbestvanên kurmanca hene ku ji axa xwe, ji miletê xwe sûd werdigirin û bo miletê xwe dinivîsin. Lê li aliyek din êdî tehemula me ji wan kesan re tune ye ku miletê xwe ji bo berhemên xwe yên xirab weke melzeme dibînin (ku di berheman bi xwe de temsiliyeta kurdan pir xirab e) û ji bo bazara tirkan dinivîsin, di civatên xwe de bi hevalên xwe yên tirk re kurdan dikin ‘’meze’’ya ser maseya xwe. Û em îtîraz dikin ku ev kes bi riya têkiliyên xwe yên şexsî reklama berhemên xwe bikin. Ev neheqiyekî mezin e li edebiyata kurdî.
KORO: Û ji kerema xwe hewl nede ku tu bibî “Mehmed Uzunê duyem”. Tu nabî! Kes nabe. Nobelê jî nadin te ha, bes behsa vê xelatê bike. Hê Murakami ew wernegirtiye, ma çima bidin te?
PERDEYA DUYEM
Swêd û fenteziyên li serê wan kuçe û kolanan dewranek bû, şukir qediya! ‘’Ew keçikên hûn li bendê bûn, hema her nehatin,‘’ew bîranîn ku di dilqê roman û çîrokan de we nivîsîn, nebûn berhemên baş. (Mixabin kesî ji we re behsa van nekir!) Bes kurdayetiya xwe ya birîndar li ser çerx û dolabên dagirkeran bifiroşin. Em li ser navê we fedî dikin. Ji ber ku em ciwan in, sibe hûn diçin em dimînin, dusibe em diçin neviyên we dimînin. Gava em bûn dînozor bila ciwanên wê serdemê jî li hember me şûrê xwe tûj bikin, kevanên xwe baş vezelînin û tîrên xwe qenc berdin. Lê roja ku dengek, îtîrazek an jî nerazîbûneke ‘gelek sade’ ji zimanê qîz û xortên kurdan belav bû, heçiyê parazvaniya nifşê beriya xwe bike ew pasevanê ber deriyê statukoyê ye. Guherîn bi parastina dost û hevalan nabe. Dostê me yê herî baş edebiyata kurdî ye û divê em nehêlin ku ‘hûn’ (neo-Firat Ceweriyekan) dostê me yê şîrîn li ber çavê me reş bikin. Ji ber ku geşedan û pêşketin her tenê bi îtîraz û ne-‘ecibandina nifşê berî xwe dest pê dike. (Bnr. Ekolên edebiyatê)
Eger Firat Cewerî bîst sal berî niha berhemên muhteşem û mu’azzam nivîsîbin û nifşek jî piştî wî rabûbe bi mijûliya edebiyatê serê xwe êşandibe, nexwe ka geşedan û pêşketina edebiyata me? Ev çi halê me ye? Ev çi romanên qels, çi helbestên qels in? Bingeha vê edebiyatê kê danîbe (ku li gor wî û gelek “part-time teorîsyen”ên derdora wî yek ji danerên edebiyata kurmancî ya modern Firat Cewerî ye) yek ji mesûlên ne-xweşî, xirabî û paşdemayîna wê jî ew e. Ma ne?
Em vegerin serî. Xanî got “metinxwanek ku nebit...” Va, çar sed û bîst û çend sal bihurîn, dem û dewran guherîn. ‘Metinxwan’ peyda bûn. Qîz û xortên kurd metnan baş dixwînin. Heta niha bê deng dixwendin, asosyal bûn, şermoke bûn. Êdî dengê xwe bilind dikin.
Baş e, “sahibê m’ena”, tu çi dikî? Tê dîsa ji me re behsa kuçe û kolanên Stockholmê bikî?

NÎŞE: Me çima ev daxuyanî pêşî bi tirkî belav kir, paşê bi kurdî? Çimkî nîqaş bi nivîsên Firat Cewerî yên Tirkî dest pê kir. Yanî ji ber ku wî pêşî bi Tirkî nivîsandibû me jî bi Tirkî bersivand.
Herwiha, ji bo rêlibergirtina manîpulasyonan me bi dilekî safiyane ew navên şair û nivîskarên jorê dane. Ji başûr, ji bakur û ji dîasporayê jî nav hene. (me nevêt manîpule)
El-qisse: Me tu nav li xwe nekiribû, gotine me ‘’Ciwanên Kurd’’ lê em xwînerên edebiyata vî zar û zimanî ne.

Xwînerên Edebiyata Kurdî