20. li kurdistanê şîdeta li ser jinan heye lê ji bo çi ev heye? du sedemên vê yekê hene. ya yekê ola îslamê ye ya duda jî bindestî ye. dema gelek bindest be, serdestê wê naxwaze jiyana wî gelî xweş be û di refahê de be. ji ber vê nahêle ti fikrên nû têkeve hîşê wî gelî. ev jî bi astengkirina qenalên guherînê pêk tê. ev bindestî bi saya rêberatî hêdî hêdî ji holê radibe û gel bixwe xwe dikare bifikire êdî. lê dîsa jî bandoreke mezin a serdestê vî gelî heye û nahêle bilez ji holê rabe û gel zûzûka xwe nû bike. ger rêberatî bixwasta bi olî nêzî meseleyê bibe, kurd nedigihaştin vê astê. (ji ber ku ji sedî nodê kurdan misilman in, dikaribûya wiha nêz bibûya. lê wî jî dizanîbû ewê bi wî awayî nikaribûya kurdan xelas bike û wan nû bike). îcar em werin vê pirsê: rewşa gelê kurd ê bindest ji bo çi wisa bû? kurd misilman in û li gor zagonên kuranê dijiyan. ji ber hindê jixwe di jiyana kurdan de bindestiya jinan û serdestiya mêran hebû.

hevalê serhed li jor pirsek kiriye û gotiye "ger mêr jinan binpê bike ev -nemirovbûn- e?" ez dikarim bibêjim ev nîn-mirovbûn e lewra heqên wan kêm in. mesela heqê wan î 'li gora kêfa xwe' jiyîn tine ye(li gora kêfa xwe kes nikare bijê lê ne bi wê ecêba ku jin dijiyan, we ji min fêhm kir). Heval serhed min şaş fêhm kiriye. min gotibû rêberatî ji ber ku ew rewşeke wisa de bûn kî mere nikaribû ji wan re bigota mirov, ew gotinên xwe kirine. yanî 'jina kurd' ne 'jina ku li vir dijiya'. aniha em dikarin bibêjin jinên kurd serbilind in, heqên wan hene û mêr divê neheqiyê li wan neke. Em dikarin li rewşa aniha û ya 40-50 sal berê jî binêrin. mesele 40 sal berê meta min bi zorê dane mêrekî û hê jî meta min li ber xwe dikeve. lê aniha ji ber ku bi awayekî(saya rêberatî û saya guherînên jixwe wê pêk bihatana) tiştekî wisa li cem me ne gengaz e..



em werin paşdemayînê: li gor çi em dikarin fêhm bikin ka gelek an jî dewletek çawa paşdemaye? ezê bi zimanekî sivik li gorî xwe rave bikim:

ger dewletek bêyî ku ji dewletek din destûr bixwaze nikaribe tevbigere, ger dewletek çavkaniyên xwe yî xwezayî nikaribe bêyî destûra dewletek din bikar bîne, ger hemwelatiyên wê dewletê ne di refahê de bin û li gor çanda nikaribin bijên, ev paşdemayîn e. ji ber ku hemû faktorên diyarker xwe digihîne rewşa hemwelatiyên dewletê, em dikarin bi gelemperî wisa bibêjin: paşdemayîna dewletekê li gor rewşa hemwelatiyên wê tê diyar kirin. paşdemayina gelekî: ger di gelekî de wekhevî, azadî, hizûr tune bin; serdestî, bindestî, şîdet, kaos û hwd. hebin, ev paşdemayîn e. Em dikarin li gelên rojhilata navîn binêrin. em li îranê binêrin mesela; belkî dewleta îranê ji aliyê hêza eskerî xurt be lê qalîteya jiyana gelên wê kêm e. mesela ew kesên ku ji ber şerab, araq.. hwd. vedixwin tên cezakirin. û dewlet van mudaxaleyan jî li gor zagonên quranê dike. ka em werin paşdemayîna gelê kurd: weke ku min jor jî çend caran got bindestiya jinan û serdestiya mêran a li ser jinan, nahêle gel bi pêş ve here. Ger tiştekî wisa bê kirin nêviyê mejiyê wî gelî jî wenda dibe. û dibe gelekî xwedan-nîvmêjî. de îcar were û bi pêş ve here.. Ger xweha min nikaribe dibistanê bixwîne û kekê minî ji wê mezintir dikaribe bixwîne, ev neheqî ye û rê li ber fikarên xweha min girtin e. De îcar were û rewşa wê xweha min bifikire.. neyse ez pir dirêj nekim..

(di vê navberê de kesî negotiye pêşmergêyên jin ên ku aniha li hember daîşa bênamûs şer dikin, ne mirov in!)



herî dawî dixwazim vê yekê jî bibêjim: ji ber ku di quranê de gelek nakokî û tewşî hene, ez bawer nakim ku quran pirtûkeke pîroz e. bila kes nebêje vay di vê ayetê tiştekî bimentiq heye. bila ji min re wan ayetên bêmentiq rave bikin an jî ev pirsên ku min ji xwedê kirine, bila ew bibersivînin: qur'an zagona bingehîn e/42784

3. ji ber ku qur'an tevil her tiştên me dibin, rast e qur'an zagona bingehîn e ji bo misilmanan..



çima dema ku mÊrek piyê jinekê dibîne, girêza wî ji devê wî diherike? Ev pirs jî pirseke bingehîn e ji bo daxwaza qur'anê ya ji bo nixumandina jinan. (ji bo xwedê çend pirs):

1-- te ji bo çi zilam wisa afirandiye?

2-- qey gunehê te bi jinan nayê ku tu wan dixî di bin cil û bergên zêde û nehewce?

3-- nêrîna mêrên emerîkî û nêrîna mêrên siûdî ji bo çi ne yek e? mêrên emerîkî li qur'ana te nanihêrin lê dema piyê jinekê dibînin, girêza wan naherike û destdirêjî wê nakin..

û wisa didome..



rêberatÎ dema ku dibêje min jin afirand bi awayekî mecazî dibêje û vê gotina xwe jî weke ku li jor heval serhat avcı jî gotiye, rave dike. rêberatî dibêje min wan ji koletiyê xelas kiriye. ew di rewşeke wisa debûn kî mere nikaribû ji wan re bigota mirov û min wan xelas kir, wan gihandin asta mirovbûnê..