21. Berê hîcretê bajarê medînê wek yesrîb hatibû zanîn. Vê demê li yesrîbê çandeyê yehûdî serdest bû ango kultûrê cihûyan hakim bû. Piştî hîcretê li medînê di navbera hemû şênîyên bajarê de lihevkirinek hevpar hat çêkirin. Ev peyman wek lihevkirina medîne tê zanîn. Li gorî ev peymanê rêveber hezretî pêxember hat qebûl kirin. Hemû aliyan ve hat xwestin ku ger pirsgirêkek derket holê li gorî şerîeta xwe biryar werê danîn.

Li gorî tevratê sizayê têkiliyên cinsî yên bê mehr yanê bê nîkah recimandin e. Di tevratê de cezayê zînayê her kî/kê be, zewicî be, nezewicî be, azad be, bende be ferq nake recim kirin e. Çend bûyer rû daye hezretî pêxember jî wek reveberê medînê li gorî pêdiviyê lihevkirinê biryara recimandinê daye.

Li gorî qu'ranê derbarê mijara zînayê de wek nasiyî yanî wek kronolojîk ev ayet hene;
Nîsa 15-16
Nîsa 25
Nûr 2

Ger Nûr 1-10 werê xwendin baştir e.

Di nûr 2 de sed cara cîv lêxin zînakeran dinivîse. Derbarê ayeta nûr 2 de ev nêrînan hene;
1- bi gelemperî dibêjin ev biryara ji bo nezewicandiyê ne, ji bo ku zewicîne biryara recim kirinê hatiye sepandin.
2- hinek dibêjin ji bo herkesî ye. Piştî vê ayetê recimandin ji holê rabûye, nehatiye sepandin.

Lihevnekirinên, gelemşeyên wisa jî hene;
Beşek dibêjin recimandin tenê ji bo cihûyan li gorî pêwîstke tevratê hatiye sepandin. Yan jî li gorî pediviyê lihevkirina peymanê ji bo herkesî ji ber ku ayeta nûr hê nazil nebûye wek şerîeta berê hatiye sepandin. Piştî ayetê ji bo misilmanan rabûye.
Beşek jî dibêje na, ayetên ku hatiye nazil kirin recim kirina zînakerên zewicî qedexe nake. Tu ayetan de nabêje êdî recim nekin, qedexe ye, ji niha û pê ve sed cara çîv lêbidin. Biryara ji bo zewicandî jixwe holê de ye ev ayet sînora derheqê nazewicandiyan ravedike. Derbarê recimandinê de hedîs jî tînin û bûyerên ku rû daye jî dibêjin.

Evan hedîs û bûyeran de jî lihevkirin nîne. Ji bo bûyeran şîrovekirinên cuda hene. Ji bo hedîsan jî dibêjin li zidê ayetan diçe...
Filan û bêvan....

Pêwîste ku em binêrin û bilêkolînin eceba li gorî rêzeya nazilbûna ayetan yanî li gorî kronolojiya ayetan hezretî pêxember çava xwe amade kiriye, ji bo kî û çava biryar dayê û bi kar aniye. Çimkî qur'ana pîroz li pêxemberê me re hatiye nazil kirin û pêxemberê me re hatiye ravekirin. Ew baş dizanî û biryara Wî rast û licih e. Heke ev hîn sedeman nayê zelalkirinê vê carê em sepandinên xelîfeyan binêrin. Ev jî çênebû êdî nêrîna a'limên rasteqîn û ewlemendan binêrin.

Li ser wan mijaran de xeynî pêxemberê me li gorî mirovekî meriv tu car nikare biryarek bidî. Tenê aqil şixulandinê re, derxistinên beagahî re nabe. Heke agahî nebe aqil bi hêsanî dixelite, dixelitîne.

Ez lê dikolînim. Nêrinên min eger pê re hêj zelaltir bibe eze binivîsînim. Hekena tiştên eynî bêrawest dubare dibe.