1. Mizgefta Mezin an jî Mizgefta Bilind, bi Tirkî: ulu camî navê mizgefteke navdar a Amedê yê. Li ser bedena Amedê hatiye avakirin. Mizgefta herî kevn a li Bakurê Kurdistanê ye. mizgefta herî kevn a Anatolyayê ye jî .

Gorî dîroka Osmaniyan ev mizgeft berê dêr bûye û wergerandine mizgeftê. Bi texmînî di sala 639'î de ji dêrê wergerandine mizgeftê. Lê mêjûyê avakirina wê nayê zanîn. Nêzîkî Deriyê Mêrdînê ye.

Ji aliyê mîrên Kurdistanê ve gelek caran hatiye nûkirin. Gorî baweriya Îslamê pêncemîn mizgefta pîroz e. Mizgeft gorî mezheba Şafî hatiye temîrkirin. Kevirên bi nirx ên ji Rihayê anîne hatine bikaranîn.

2. mizgefta mezin a cizîrê yek ji mizgeftên herî kevin a cizîrê ye, wek gelek mizgeftên mezin ên Kurdistanê berê dêr bûn dûvre bûne mizgeft.

ev jî wêneyê mizgefta mezin a cizîrê ye:

Here lînkê

3. mizgefta ku ji hêla cihûyan ve berî zayînê wekî havra hatiye avakirin, piştî desteserkirina xiristiyanan kirine dêr û piştî desteserkirina misilmanan bûye mizgeft, te çi dî çi nedî...

(bnr: mergehezo nançû êdî nema diçe mizgefta mezin)*

4. mizgehtên hema bêje li hemû bajarên kurdistanê hene

5. Mizgefteke li amedê ye. Berî bibe mizgeft, di destê fileha de bû, yanî dêr bû. Berî filehan jî di destê cihû'yan de bû, yanî kenîşte bû. Û berî Cihû'yan jî di destê pagana de bû, perestgehek bû.

Wek ku dibêjin "kî kir kê" *