2. Bêrîya j.j.rousseau, fîlozofê û rewşenbîrê îngilîz (bnr: thomas hobbes) di 1651'an de teorîya peymana civakî bi kitekitan ravekirîye. li gorî hobbes jiyana ferdan di rewşa xwezayî de li ser berjewendîyên takekesî hatîye avakirin, ferd ji mafên xwe û nîzama civakî mehrûm in. di rewşa xwezayî de ferd apolîtîk û asosyal bûn.

bi peymana civakî (bnr: the social contract) ferd hatin ba hevdu û ji çend mafên xwe ferexatkirin. wekî mînak, ferdek dev ji mafê xwe yê kuştina ferdê/a duyemîn ferexat dike ku bi şertê ferdê/a duyemîn jî dev ji mafê kuştina wî/wê ferexat bike.
bi vê yekê êdî civak ava dibin, piştî ku civak ava dibin êdî ew jî dike ku dewlet ava bibin. yanî em dikarin bêjin ku bi vê peymanê/contratê mirovan dev ji îradeye, otorîteyê û mafên xwe berdaye, ew îrade xwe bi rêya hiquqê û qanûnan teslîmî îradeyeke serdest kirine, yanî teslîmî dewletê kirine.
bi vê peymanê êdî mirov mafê şîdet û tundîyê xistîye destê dewletê de, ger kesek sûcekê bike êdî dê li gorî vê peymanê ne ji alîyê civakê ve, ji alîyê komîsyoneke ser civakê (dewlet) ve dê were cizakirin.

mirovan bi dildarî ji azadîya xwe ya xwezayî û berjewendîyên xwe yên rasyonel ferexatkirine. bi xebatên hobbes û rousseau rêya monarşîya makeqanûnî, demokrasîya lîberal û komarê (cimhûrîyet) hatîye vekirin.

ji bo ku zêdetir ev peyman were fêm kirin, hûn dikarin li vê vîdyoya îngîlizî temaşe bikin:



vîdyoyê veke